Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

artesian discharge
nekoliko stotina kilometara (milja) u poprečnom
presjeku; v. ground-water basin.
artesian discharge – arteški izljev. Izlaženje (izlijevanje)
vode iz bušotine, izvora ili vodonosnog horizonta
zbog arteškog tlaka.
artesian head – arteška visina tlaka. Visina hidrostatičkog
tlaka (v. hydrostatic head) arteškog vodonosnog
horizonta ili vode u vodonosnom horizontu.
artesian leakage – arteško curenje. Sporo procjeđivanje
(prokapljivanje) vode iz vodonosnog horizonta u
slojeve koji ograničavaju taj horizont.
artesian pressure – arteški tlak. Hidrostatički tlak (v.
hydrostatic pressure) arteške vode, često izražen u
bar (ili psi) na površini zemlje ili kao visina iznad zemljine
površine u metrima (ili stopama) ili stupcem
vode koji bi taj tlak podržao.
artesian-pressure surface – piezometrijska arteška površina.
Piezometrijska (potenciometrijska) površina koja
se nalazi iznad zone zasićenja (zone of saturation); v.
normal-pressure surface, subnormal-pressure surface.
artesian province – arteška provincija. Područje na kojem
su strukturni, stratigrafski, topografski i klimatski
uvjeti povoljni za postojanje jednog ili više arteških
vodonosnih horizonata (artesian aquifers), na primjer,
ravnice Atlantika i Meksičkog zaljeva.
artesian spring – arteški izvor. Izvor (vrelo) iz kojeg
voda istječe pod arteškim tlakom, obično kroz pukotinu
ili drugi otvor u sloju (stijeni) koji ograničava
vodonosni horizont odozgo.
artesian system – arteški sustav. (1) Struktura koja
omogućuje vodi, zatvorenoj u stijeni, dizanje u bušotini
ili duž pukotine. (2) Svaki sustav koji uključuje
izvor vode, tijelo vodopropusne stijene ograničeno
tijelima stijena izrazito manje permeabilnosti i strukturu
koja omogućuje vodi procjeđivanje (prokapljivanje)
u propusnu stijenu u kojoj ostaje zatvorena
pod tlakom izrazito većim od atmosferskog. Pri tome
se voda koncentrira u propusnoj stijeni.
artesian water – arteška (arteška podzemna) voda, v.
confi ned ground water.
artesian weathering – arteško trošenje (raspadanje).
Kemijsko trošenje (raspadanje) stijena (chemical weathering)
uzrokovano strujanjem arteške vode niz
vodonosni horizont, na primjer, u pješčenjaku koji
zaliježe iznad diskordancije ili u propusnoj zoni duž
diskordantne plohe.
artesian well – arteški zdenac (bunar, bušotina). Zdenac
ili bušotina koji su raskrili arteške vode. Voda u zdencu
(bušotini) podiže se iznad vodnog zrcala (nivoa
podzemne vode, level of water table) pod arteškim
tlakom (struji na površinu pod vlastitim tlakom), ali
ne mora obvezno doseći površinu zemlje. Područje
popunjavanja (napajanja) vodonosnog horizonta
(akvifera) visinom je iznad ušća zdenca (bušotine).
Termin katkada ima ograničeno (uže) značenje – kao
eruptivna arteška bušotina (v. fl owing artesian well); v.
nonfl owing artesian well, water-table well.
arthrodires (Arthrodira) – artrodiri. Red plakodermi
(riba oklopnjača, placoderms). Karakterizirani su
teškom oklopljenom glavom (armored head) pokretljivo
spojenom sa sličnim oklopom (armor) koji je
pokrivao prednji dio tijela. Duljina im je sezala do 9
metara (30 stopa). Artrodiri su bili obilno zastupljeni
u devonu.
arthropods (Arthropoda) – artropodi, člankonošci. Ko-
59
artifi cial ignition
ljeno beskralješnjaka (invertebrates). Solitarni, morski,
slatkovodni i nadzemni beskralješnjaci. Karakterizirani
su uglavnom segmentiranim tijelom (segmented
body) i člankovitim ekstremitetima (jointed
appendages). U tipične artropode se ubrajaju trilobiti
(trilobites), raci (crustaceans), helicerati (kliještari,
chelicetates), piknogonidi (pycnogonids) i mirijapodi
(stonoge, myriapods). Stratigrafska rasprostranjenost:
donji kambrij-danas.
Artian – artinsk, v. Artinskian.
articulated fl are platform – zglobna morska (odobalna)
platforma za spaljivanje plina na baklji, v. articulated
platform.
articulated off shore platform – zglobna morska (odobalna)
platforma, v. articulated platform.
articulated pipe – zglobna bušaća šipka. Bušaća šipka
u sekcijama od 0,3 metra (1 stopa) koja čini uzajamno
povezane segmente s fl eksibilnošću 2° između
spojeva. Primjenjuje se za horizontalno bušenje (bušenje
horizontalnih bušotina).
articulated platform – zglobna morska (odobalna)
platforma. Morska (odobalna) platforma (off shore
platform) sa zglobnim pričvršćenjem donjeg dijela
za morsko dno (za čeličnu ili betonsku osnovicu na
dnu mora), dok se gornji dio slobodno giba (uzgonski
tankovi održavaju vertikalno plutanje platforme).
Zglobne platforme se u prvom redu primjenjuju za
spaljivanje plina na baklji (articulated fl are platform)
te sidrenje i utovar tankera. Sinonimi: articulated
off shore platform, compliant platform, oscillating off shore
platform, oscillating platform.
articulates (Articulata) – (1) arikulati, artikulatni brahiopodi,
brahiopodi (ramenonošci) s bravom. Razred
brahiopoda (ramenonožaca, brachiopods). Karakterizirani
su dvodijelnom vapnenom ljušturom sastavljenom
od ventralne (trbušne) i dorzalne (leđne)
polovice (valves) koje su na jednoj strani spojene
bravom (hinge) – zubićima brave (hinge teeth) i nasuprotnim
udubinama (jamicama) u koje zubići sjedaju
(dental sockets). Sinonim: articulate brachiopods;
v. inarticulates. (2) artikulati. Podrazred krinoida
(stapčara, crinoids). Karakterizirani su visoko diferenciranim
brahijalnim člankovitim spojevima (brachial
articulations).
artifi cial brine – umjetna slana voda. Slana voda koja
je proizvedena iz podzemnog ležišta soli ili druge
topljive stijene u procesu dobivanja metodom izluživanja
otopinama; v. brine.
artifi cial gas – (1) sintetički (sintetski, umjetni) plin, v.
manufactured gases. (2) sintetički (sintetski) plin, v.
synthetic gas.
artifi cial ignition – umjetno zapaljenje nafte. Zapaljenje
nafte u ležištu u okolišu bušotine u procesu podzemnog
izgaranja nafte (termička metoda povećanja
iscrpka/EOR-metoda) na umjetan način, za razliku
od spontanog zapaljenja ili samozapaljenja (v. spontaneous
ignition) radi skraćivanja vremena potrebnog
za početak procesa izgaranja. Primjenjuju se ove
metode: (a) injektiranje predgrijanog zraka (najčešće
upotrebljavana metoda – zrak se zagrijava u kanalu
bušotine plinskim ili električnim grijalicama koje se
spuste u bušotinu nasuprot ležištu); (b) predgrijavanje
sloja (npr. injektiranjem pare), i (c) injektiranje
agensa za poboljšanje reaktivnosti nafte (najčešće
lanenog ulja); v. in-situ combustion.