Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

hydrologic barrier 411
hydrostatic level
(hydroclastic rock) koja se sastoji od karbonatnih fragmenata.
hydrologic barrier – hidrološka barijera, v. ground-water
barrier.
hydrologic properties – hidrološka svojstva. Svojstva
stijena koja određuju prodiranje (ulaženje) vode i
njihova sposobnost (kapacitet) zadržavanja, propuštanja
(prijenosa) i odavanja – poroznost, efektivna
poroznost, specifi čna retencija (zadržavanje vode),
permeabilnost za vodu i smjer maksimalne i minimalne
permeabilnosti za vodu.
hydrology – hidrologija. (1) Znanost koja se bavi izučavanjem
globalne (kontinentalne) vode (u tekućem
i čvrstom stanju), njenih svojstava, cirkulacije i distribucije
(rasprostranjenosti) na površini Zemlje ili
ispod nje i u atmosferi od trenutka padanja oborina
do vraćanja u atmosferu zbog ukupnog isparavanja
(transpiracije i evaporacije) ili otjecanja u ocean. U
novije vrijeme područje hidrologije je prošireno na
izučavanje ekoloških i ekonomskih problema (iako
je ranije u SAD bila tendencija ograničiti pojam hidrologije
samo na izučavanje podzemnih voda). Sinonim:
hydroscience. (2) Ukupnost faktora koje izučava
hidrologija. Hidrologija (hidrološke osobitosti)
nekog područja.
hydrolysates, hydrolyzates – hidrolizati. Sedimenti
karakterizirani postojanjem elemenata koji lako
hidroliziraju i koncentriraju se u fi nozrnastim produktima
alteracije primarnih stijena pa se, prema
tome, nalaze u znatnoj količini u glinama, šejlovima
i boksitima. Hidrolizatni elementi su aluminij i asocirani
silicij, kalij i natrij. Hidrolizati su jedna od grupa
sedimenata (evaporati, hidrolizati, oksidati, reduzati,
rezistati) prema njihovoj klasifi kaciji, odnosno grupiranju
po analogiji s označavanjem stadija diferencijacije
u kemijskoj analizi stijena; v. evaporates, oxidates,
reduzates, resistates.
hydrolyzed polyacrylamide – hidrolizirani poliakrilamid.
Poliakrilamid (poliakrilamidni polimer) s 20 do
40%-tnim stupnjem hidrolize, molarnom masom
većom od 3 milijuna i linearnom strukturom lanca
molekula. Primjenjuje se u kemijskim metodama povećanja
iscrpka nafte (EOR-metode).
hydrometamorphism – hidrometamorfoza, hidrometamorfi
zam, hidrometasomatoza. U geologiji – alteracija
stijene zbog unošenja (dodavanja), odnošenja
(uklanjanja) ili izmjene materijala (tvari) djelovanjem
vodenih otopina bez utjecaja visoke temperature i
tlaka. Sinonim: hydrometasomatism.
hydrometasomatism – hidrometasomatoza, v. hydrometamorphism
hydrometer – hidrometar, areometar. Stakleni instrument
cjevasta oblika s otežanim donjim krajem i
skalom na gornjem za mjerenje gustoće tekućina,
otopina i kaša. Konstruiran je tako da okomito pluta
u tekućini. Vertikalna duljina uronjenog dijela (dubina
uranjanja) hidrometra u tekućinu ovisi o njenoj
gustoći koja se očita na skali. Za mjerenje gustoće
sirove nafte u rasponu od 10 ° do 45 ° API se rabi jedan
tip hidrometra, a za raspon gustoće od 45 ° do 90 ° API
drugi tip. Sinonim: areometer.
hydrophile-lipophile balance (HLB) – hidrofi lno-lipofi
lni faktor. Afi nitet emulgirajućeg agensa (emulgatora,
emulsifi er) za obje faze emulzije, na primjer, za
naftu i vodu. Faktor je jedno od najvažnijih svojstava
emulgatora, izražava relativno privlačenje emulgatora
za naftu (lipofi lno svojstvo) i vodu (hidrofi lno
svojstvo) i određuje tip emulzije koja teži nastajanju.
Reguliran je kemijskim sastavom emulgatora. Sinonim:
hydrophilic-lipophilic balance.
hydrophilic-lipophilic balance – hidrofi lno-lipofi lni
faktor, v. hydrophile-lipophile balance.
hydrophilic reservoir – hidrofi lno ležište, v. water-wet
reservoir.
hydrophobic reservoir – hidrofobno ležište, v. oil-wet
reservoir.
hydrophone – hidrofon. Tip seizmičkog prijamnika
– uređaj za primanje podvodnih zvučnih valova
(valova koji se šire kroz vodu) i njihovu konverziju u
električni napon koji je proporcionalan brzini seizmičkog
vala, tlačno osjetljivi detektor koji reagira na
zvuk prenošen kroz vodu. Hidrofon je detektor koji
je osjetljiv na promjene tlaka, za razliku od geofona
koji je osjetljiv na gibanje čestica. Primjenjuje se u
marinskim seizmičkim istraživanjima i močvarama ili
kao seizmometar u bušotinama (postavlja se nekoliko
stopa ispod površine vode); v. geophone.
hydrophone streamer – marinski seizmički kabel, v.
streamer.
hydropressure – normalni hidrostatički (normalni porni)
tlak ležišta. Normalni hidrostatički (porni) tlak u
ležištu, za razliku od njegova nenormalno visokog
ili nenormalno niskog tlaka. Raste ovisno o gustoći
podzemne vode – porast tlaka iznosi 1,02 bar/10m
(45 psi/100 ft) za vodu saliniteta 55,4‰ (dijelova na
tisuću) i 1,05 bar/10 m (46,5 psi/100 ft) za vodu saliniteta
100‰. Sinonim: normal pore pressure.
hydroscience – hidrologija, v. hydrology.
hydrosialite – hidrosijalit, v. clay mineral.
hydrostatic bailer – hidrostatička žlica za grabljenje.
Žlica (cilindar) za čišćenje bušotine grabljenjem (v.
bailer) od pijeska i krhotina, koja se užetom spušta
na dno kanala bušotine s atmosferskim tlakom u komori.
Na dnu bušotine se udarom slomi odrezni disk
(shear disk) na dnu žlice i kroz nastali otvor fl uidi i
fragmenti stijene ulaze u žlicu. Istjecanje materijala
iz žlice sprječava protupovratni ventil (check).
hydrostatic column – hidrostatička (statička) visina
stupca fl uida, statički tlak stupca fl uida, v. hydrostatic
head.
hydrostatic gradient – gradijent hidrostatičkog tlaka,
hidrostatički gradijent, v. hydrostatic pressure gradient.
hydrostatic head – hidrostatička (statička) visina stupca
fl uida, statički tlak stupca fl uida. Visina stupca vode
(ili druge tekućine), tlak koji ispoljava vodeno tijelo
(masa) u mirovanju. U bušotini – tlak koji postoji u
nekoj točki u njenom kanalu usljed težine stupca fl uida
iznad te točke, odnosno, tlak uvjetovan stupcem
fl uida. Određuje se kao umnožak dane dubine i gustoće
fl uida. Hidrostatička visina stupca naftne bušotine
je visina do koje se nafta digne u kanalu bušotine
pod utjecajem njena vlastitog tlaka, u bušotini
s dubinskom pumpom to je udaljenost od površine
do nivoa fl uida u kanalu bušotine, a u bušotini koja
se izrađuje to je tlak koji postoji usljed težine stupca
bušaće isplake u kanalu bušotine. Sinonimi: hydrostatic
column, static head, static lift.
hydrostatic level – hidrostatički nivo (razina). Visina u
ležištu do koje se podigne stupac slojne vode pod