Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

vermiform 942
tijesno povezani s kloritom i monmorijonitom koji
se formiraju uglavnom alteracijom tinjaca (najčešće
biotita i fl ogopita) u zoni trošenja (raspadanja) i
imaju vrlo različiti kemijski sastav. Karakterizirani su
primjetnim raslojavanjem (eksfolijacijom) kada se
zagrijavaju na 800 °C do 1100 °C; granule ekspandiraju
6 do 20 puta pod pravim kutovima na kalavost
kada se njihova voda pretvara u paru i nastaju izduljene
crvolike čestice koje uvlače i zadržavaju zrak i
daju laki materijal (koji se rabi kao izolator i punilo za
beton i plaster). Vermikuliti se razlikuju od monmorijonita
po tome što je karakteristični izmjenljivi (zamjenljivi)
kation u njima magnezij, što se kristalna
rešetka širi (ekspandira) ograničeno (hidratacija i
dehidratacija je ograničena na dva sloja vode), što
imaju veće slojne naboje na formulsku jedinicu (0,6
do 0,9) i veći kapacitet kationske izmjene (zamjene
kationa). Vermikuliti se sreću uglavnom u bazičnim
eruptivnim stijenama (dunitu, piroksenitu).
vermiform – crvolik. Koji je nalik na crva ili ima oblik
crva.
vertebrate paleontology – paleontologija (paleozoologija)
kralješnjaka. Grana paleontologije (v. paleontology)
koja se bavi izučavanjem kralješnjaka iz
geološke prošlosti – agnata (beščeljusnica), riba,
amfi bija (vodozemaca), reptila (gmazova), ptica, mamalija
(sisavaca), primata i drugih skupina – njihovih
fosilnih ostataka, morfologije, anatomije, fi ziologije,
embriologije, tafonomije, sistematike i fi logenije te
vremena i mjesta njihova postojanja. Fosilni kralješnjaci
služe za geološke korelacije (osobito sedimenata
nemarinskog podrijetla) i također kao važni
dokazi povezanosti kontinentalnih masa. Sinonim:
vertebrate paleozoology.
vertebrate paleozoology – paleozoologija (paleontologija)
kralješnjaka, v. vertebrate paleontology.
vertical – vertikalan, okomit. U stratigrafi ji – termin kojim
se označava smjer pod pravim kutom na smjer
protezanja (direction of extension) slojeva (tj. kojim
se označava smjer koji čini pravi kut sa smjerom
protezanja slojeva), kao u mjerenju prave (stvarne)
debljine (true thickness). Termin se također rabi za
označavanje smjera pod pravim kutom na površinu
kopna (tj. za označavanje smjera koji čini pravi kut s
površinom kopna), kao u mjerenju prividne debljine
(apparent thickness).
vertical accretion – vertikalni prirast sedimenta. U geologiji
– sedimentacija materijala u smjeru prema
gore, na primjer, taloženje sedimenta iz suspenzije u
rijeci; v. lateral accretion.
vertical-accretion deposit – sediment vodoplavne (poplavne)
ravnice, v. fl ood-plain deposit.
vertical closure – vertikalno zatvorenje, visina zatvorenja,
v. closure, 1.
vertical conformance – vertikalni obuhvat ležišta, obuhvat
ležišta po debljini, v. vertical sweep.
vertical corrasion – vertikalna korazija. Korazija riječnog
dna koja uzrokuje produbljivanje njena korita;
v. lateral corrasion.
vertical coverage – vertikalni obuhvat ležišta, obuhvat
ležišta po debljini, v. vertical sweep.
vertical depth – vertikalna dubina bušotine. Vertikalna
komponenta izmjerene dubine bušotine. Za horizontalnu
bušotinu – dubina izmjerena vertikalno do
cilja (ciljne formacije).
vertical permeability
vertical dip slip – vertikalni rasjedni pomak (rasjedni pomak
po nagibu), v. vertical slip.
vertical displacement effi ciency – vertikalni koefi cijent
obuhvata ležišta, koefi cijent obuhvata ležišta po
debljini, v. vertical sweep effi ciency.
vertical distance – vertikalna udaljenost (interval), v.
vertical interval.
vertical drilling – vertikalno bušenje. Bušenje ravnog
kanala bušotine (s otklonom smjera kanala do 3° od
vertikale).
vertical erosion – vertikalna (pridnena) erozija, v. downcutting.
vertical fault – vertikalni rasjed. Ovisno o defi nicijama
– rasjed s kutom nagiba (nagibom) od 90° ili rasjed s
otklonom od vertikale jednakim ili manjim od 5°; v.
horizontal fault.
vertical-fl ow horizontal separator – horizontalni separator
s vertikalnim strujanjem fl uida. Horizontalni
naftno-plinski separator tako konstruiran da ulazna
produkcija bušotine prelazi dulju vertikalnu putanju
kroz njega i na taj način se dulje zadržava u njemu,
što povećava djelotvornost separacije. Sinonim: VFH
separator.
vertical fold – vertikalna bora. Bora s vertikalnom osi
(osnom plohom); simetrična bora (symmetrical fold).
vertical form index – indeks ripla, v. ripple index.
vertical gas-oil separator – vertikalni naftno-plinski
separator, v. vertical separator.
vertical heterogeneity – vertikalna heterogenost, v.
vertical reservoir heterogeneity.
vertical hole – vertikalni kanal bušotine, v. vertical well.
vertical intensity – vertikalni intenzitet (jakost) magnetskog
polja. Vertikalna komponenta vektora
intenziteta (jakosti) magnetskog polja (magneticfi
eld intensity). Obično se uzima da je ona pozitivna
ako je usmjerena prema dolje, a negativna kada je
usmjerena prema gore. Vertikalni intenzitet je jedan
od magnetskih elemenata (elemenata magnetskog
polja – v. magnetic elements); v. horizontal intensity,
total intensity.
vertical interval – vertikalni interval (udaljenost). Razlika
u vertikalnoj visini (visini po vertikali) između dviju
točaka na površini kopna, osobito interval kontura
(v. contour interval). Sinonim: vertical distance.
vertical-moored platform (VMP) – vertikalno usidrena
platforma. Plutajuća bušaća ili proizvodna platforma
(fl oating drilling platform, fl oating production platform)
koja se održava na mjestu užadima pričvršćenim
o morsko dno.
vertical multiphase fl ow – vertikalno višefazno (multifazno)
strujanje. Strujanje slojnih fl uida (nafte, plina i
vode) u koloni (kroz kolonu) uzlaznih cijevi (tubing).
Potrebno je poznavati tip režima vertikalnog strujanja
radi procjene gubitka tlaka u uzlaznim cijevima i
katakteristika vertikalnog dizanja fl uida te projektiranja
sustava za umjetno podizanje fl uida na površinu.
Razlikuju se četiri tipa režima vertikalnog višefaznog
strujanja: (a) mjehuričasto (v. bubble fl ow); (b) čepoliko
(slug fow, v. piston fl ow); (c) čepoliko-magličasto
prijelazno (v. slug-mist transition fl ow), i (d) magličasto
(v. mist fl ow).
vertical oil-gas separator – vertikalni naftno-plinski
separator, v. vertical separator.
vertical permeability – vertikalna permeabilnost. Permeabilnost
izmjerena u vertikalnoj ravnini ležišta.