Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

circulation
ker) koji osigurava cirkulaciju (komunikaciju) fl uida
između unutrašnjosti kolone uzlaznih cijevi (tubing)
i prstenastog prostora bušotine tijekom raznih operacija
u bušotini (cementacije, frakturiranja, kemijske
obrade, ispitivanja bušotine). Smješten je iznad
brtvenog elementa pakera, a otvara se rukovanjem
kolone uzlaznih cijevi ili bušaćih šipki (dizanjem,
spuštanjem i zakretanjem kolone ili kombinacijom
tih operacija).
circulation – cirkulacija, optok. (1) U mehanici fl uida –
strujanje (gibanje) u dano područje ili volumen i kroz
njih. (2) U oceanografi ji – tečenje vodene struje unutar
velikog područja, obično po zatvorenoj kružnoj
putanji. (3) v. circulation of drilling fl uid.
circulation of drill fl uid – cirkulacija bušaćeg fl uida, v.
circulation of drilling fl uid.
circulation of drilling fl uid – cirkulacija bušaćeg fl uida.
Strujanje isplačnog fl uida – bušaće isplake, vode,
pjene ili zraka – u kanal bušotine i natrag na površinu
u procesu bušenja. Cirkulacija može biti normalna
(normal circulation), kada se bušaći fl uid pumpa
u bušotinu kroz kolonu bušaćih alatki (drillstring) i
vraća na površinu kroz prstenasti prostor bušotine
između bušaće kolone i stijenke kanala bušotine, i
obratna ili inverzna (reversed circulation) u kojoj se
bušaći fl uid pumpa u bušotinu kroz njen prstenasti
prostora, a na površinu vraća kroz kolonu bušaćih
alatki. Sinonimi: circulation of drill fl uid, drilling fl uid
circulation; v. circulation system.
circulation of drilling mud – cirkulacija bušaće isplake,
v. circulation of drilling fl uid.
circulation rate – cirkulacijski protok, kapacitet cirkulacije,
dobava. U procesu rotacijskog bušenja – volumen
bušaće isplake koji se pumpa u bušotinu. Obično se
izražava u l/min (ili gal/min ili bbl/min).
circulation time – vrijeme cirkulacije bušaće isplake, v.
circulation time of drilling fl uid.
circulation time of drilling fl uid – vrijeme cirkulacije
(ciklusa cirkulacije) bušaćeg fl uida. U procesu rotacijskog
bušenja – vrijeme koje je potrebno bušaćem
fl uidu za jedan potpuni (zaokruženi) ciklus strujanja
tijekom bušenja – od isplačnih rezervoara (mud
tanks) i kroz cirkulacijski sustav (circulating system)
natrag u isplačne rezervoare (mud tanks). Sinonim:
cycle time of drilling fl uid.
circumferential wave – površinski val. U seizmologiji –
zastarjeli sinonim termina surface wave (v.).
cirque – (1) ledenjački cirk, kar, krnica. U glaciologiji –
duboko zdjelasto udubljenje ili šupljina sa strmim
stijenkama koja u tlocrtu ima potkovast, srpast ili
polukružan oblik. Smješten je na dijelu planine pri
njenom vrhu i obično u gornjem dijelu glacijalne (ledenjačke)
doline. Nastaju pri erozijskom djelovanju
planinskih ledenjaka (utjecaj smrzavanja, nivacija,
ledenjačko brazdanje tla). U ledenjačkom cirku se
često može nalaziti okruglo malo jezero, a sam cirk
može biti ispunjen snijegom ili ledom. Sinonimi: kar.
(2) cirk, kar. U geomorfologiji – termin koji se katkada
rabi za označavanje udubljenja polukružnog
amfi teatarskog oblika ili oblika naslonjača koje je
neglacijalnog podrijetla ali nalikuje na ledenjački
cirk, na primjer, ponikva (doline) u područjima razvoja
vapnenaca, defl acijski kotao (blowout) u aridnim
područjima ili depresija formirana potkopavanjem
odronima zemlje.
156
class
cirripede crustaceans – ciripedi, vitičari, v. cirripeds.
cirripedes – ciripedi, vitičari, v. cirripeds.
cirripeds (Cirripedia) – ciripedi, vitičari. Razred morskih
rakova (marine crustaceans). Karakterizirani su
uglavnom stalnom pričvršćenošću odraslih za neku
podlogu (supstrat). Stratigrafska rasprostranjenost:
gornji silur-danas. Sinonimi: cirripede crustaceans, cirripedes.
city gas – gradski plin, v. town gas.
cladocerans (Cladocera) – kladoceri, rašljoticalci, vodene
buhe. Red rakova (crustaceans). Karakterizirani
su jednodijelnim oklopom (univalve carapace) koji
je oštro presavijen duž leđne strane što daje izgled
dvodijelnog oklopa (bivalve carapace). Obično se
sreću u postglacijalnim sedimentima slatkih i brakičnih
voda. Stratigrafska rasprostranjenost: oligocendanas.
Sinonim: water fl eas.
Claibornian – kleborn, claiborn. Stratigrafski kat eocena
(Eocene) u Sjevernoj Americi (primorje Meksičkog
zaljeva, Gulf Coast) – iznad vilkoksa (Wilcoxian), a ispod
džeksona (Jacksonian).
clam shrimps – konhostraka, v. conchostracans.
clan – grupa eruptivnih (magmatskih) stijena. U petrologiji
– niz tipova eruptivnih (magmatskih) stijena
(igneous rocks) koje su vrlo bliske po mineralnom ili
kemijskom sastavu, odnosno kategorija eruptivnih
stijena defi nirana prema sličnostima mineralnog
ili kemijskog sastava, ali koje se razlikuju po načinu
zalijeganja, teksturi i moguće po sadržaju minerala,
na primjer, grupa granita (granite clan), grupa sijenita
(syenite clan), grupa gabra (gabbro clan). Grupa je
podjedinica serije (v. tribe) i dijeli se na porodice (v.
family). Sinonim: igneous-rock clan.
Clarendonian – klarendon, clarendon. Stratigrafski
kontinentalni kat srednjeg eocena (Middle Eocene)
u Sjevernoj Americi – iznad barstova (Barstovian), a
ispod hemfi la (Hemphillian).
clarifi cation – bistrenje. (1) U procesu obrade otpadnih
voda – uklanjanje suspendiranih čvrstih čestica
iz vode postupkom taloženja (često potpomognuto
centrifugalnim djelovanjem i kemijski izazvanom
koagulacijom) i mutnoće; (2) Na naftnim poljima –
uklanjanje nafte iz vode.
clarifi er – bistrik, taložnik, taložnica. Rezervoar za taloženje
i/ili centrifugalni uređaj za mehaničko uklanjanje
čvrstih čestica iz otpadne vode u procesu njene
obrade.
Clarkforkian – klarkfork, clarkfork. Stratigrafski kontinentalni
kat gornjeg paleocena (Upper Paleocene) u
Sjevernoj Americi – iznad tifana (Tiff anian), a ispod
vasača (Wasatchian).
class – (1) klasa simetrije. U kristalografi ji – jedna od
32 moguće kombinacije netranslacijskih elemenata
simetrije kristala. Klase simetrije su grupirane u
šest kristalnih sustava (singonija) izdvojenih prema
vanjskom obliku kristala (v. crystal system). Sinonim:
point group. (2) razred eruptivnih (magmatskih) stijena.
U petrologiji – podjedinica u CIPW klasifi kaciji (v.
CIPW classifi cation) eruptivnih (magmatskih) stijena
(igneous rocks) na bazi relativnog sadržaja (proporcija)
salskih i femskih standardnih minerala. Razredi
približno odgovaraju podjelama koje se temelje na
boji – leukokratne (leucocratic), melanokratne (melanocratic)
i mezokratne (mesocratic) stijene. Osnovna
jedinica razreda eruptivnih stijena je red (v. order).