Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

cryptoolitic
od 0,001 mm ili 0,004 mm ili 0,01 mm; v. cryptoclastic
rock.
cryptoolitic – kriptoolitski. Termin koji označava toliko
fi nozrnastu oolitsku teksturu da se može raspoznati
jedino pod mikroskopom. Terminom se također
označava stijena s takvom teksturom.
cryprostomes (Cryptostomata) – kriptostomi. Red
izumrlih briozoa (mahovnjaka, bryozoans). Slični su
treptostomima (treptostomes), ali imaju kratku endozonu
(endozone) i aperturu (ušće, aperture) u bazi
cjevastog nastavka (vestibula, vestibule). Stratigrafska
rasprostranjenost: ordovicij-perm.
Cryptozoic – kriptozoik. Veliki interval geološkog vremena
koji je predstavljen pretkambrijskim (v. Precambrian)
naslagama stijena u kojima su dokazi života
tek neznatni i razvijene su samo primitivne forme
organizama (tj. bez ostataka faune sa skeletom).
Obuhvaća, kako se procjenjuje, vremenski raspon
od prije 3,2 milijarde godina do 570 milijuna godina.
Termin se bazira na podjeli cjelokupne geološke povijesti
Zemlje na dva eona koju je napravio američki
geolog G.H. Chadwick – kriptozoik i fanerozoik (v.
Phanerozoic).
crystal – kristal. (1) Homogeno čvrsto tijelo (tijelo u
čvrstom agregatnom stanju) kemijskog elementa,
spoja ili izomorfne smjese s pravilno ponavljajućim
rasporedom atoma koji je vanjski izražen kristalnim
plohama. (2) v. rock crystal.
crystal axis – (1) kristalografska os, v. crystallographic
axis. (2) kristalna os. (a) Jedan od tri brida (edge)
elementarne ćelije (unit cell) u prostornoj kristalnoj
rešetki (crystal lattice). (b) Red prostorne kristalne rešetke
(može se smatrati za osi zone).
crystal class – klasa simetrije kristala, v. class, 1.
crystal face – kristalna ploha, ploha kristala. Vanjska
ravna ploha koja ograničava kristal.
crystal form – forma (oblik) kristala. (1) Geometrijska
forma (oblik) kristala. (2) Grupa simetrički ekvivalentnih
kristalnih ploha koja čini formu (oblik) i prikazuje
simetriju kristalne klase (upućuje na singoniju
kristala). Kristal može imati jedan ili više oblika, od
kojih je svaki konzistentan s unutarnjom simetrijom
kristala. Forma kristala se može simbolički izraziti Millerovim
indeksima (Miller indices).
crystal habit – habitus kristala. Opća forma (oblik) kristala,
na primjer kubični, prizmatični, vlaknasti. Za
dani tip kristala habitus može varirati od lokaliteta
do lokaliteta, ovisno o sredini rasta kristala.
crystal indices – Millerovi indeksi, v. Miller indices.
crystal lattice – kristalna (prostorna kristalna, Bravaisova)
rešetka. Trodimenzijski raspored atoma kristala
koji se pravilno ponavlja. Svaka točka kristalne rešetke
ima jednako okruženje. Izgrađena je pravilnom
paralelnom translacijom elementarne ćelije (unit
cell) u prostoru. Naziva se također Bravaisova rešetka
u čast francuskog fi zičara A. Bravaisa koji je pokazao
da postoji samo 14 mogućih tipova kristalnih rešetki.
Sinonimi: Bravais lattice, direct lattice (v.), lattice, space
lattice, translation lattice.
crystalline – kristalan, kristalinski, kristaličan, kristaliničan,
kristalast. (1) U kristalografi ji – (a) Koji se odnosi
na kristal, ima kristalnu prirodu ili je nastao (formirao
se) procesom kristalizacije, osobito koji ima kristalnu
strukturu ili pravilan raspored atoma u prostornoj
kristalnoj rešetki; v. amorphous. (b) Termin za ozna-
205
crystalline rock
čavanje mineralne čestice bilo koje veličine koja ima
kristalnu unutarnju strukturu, ali nema dobro razvijene
kristalne plohe ili vanjsku kristalnu formu koji
bi odražavali unutarnju strukturu. (c) Koji nalikuje na
kristal; svijetao, proziran, čist. (2) U petrologiji – (a)
Termin za označavanje stijene koja se potpuno (u cijelosti)
sastoji od kristala ili fragmenata kristala, osobito
za označavanje eruptivnih (magmatskih) stijena
(igneous rocks) koje su se formirale pri hlađenju taljevine
i ne sadrže staklo ili metamorfnih stijena (metamorphic
rocks) koje su bile podvrgnute prekristalizaciji
kao rezultat promjena tlaka i temperature. Termin
se također može primijeniti i na neke sedimentne stijene
(sedimentary rocks), na primjer, na kvarcite, neke
vapnence, evaporite) koje se u cijelosti sastoje od
kristala. (b) Termin za označavanje teksture kristalnih
stijena koja je karakterizirana tijesnim kontaktom ili
spajanjem čestica (u većini slučajeva čestice imaju
kristalne plohe i granice). Takva tekstura se u stijenama
formirala simultanim rastom.
crystalline carbonate – kristalni karbonat. Karbonatna
sedimentna stijena (carbonate sedimentary rock) čija
se primarna sedimentna tekstura (depositional texture)
ne može odrediti zbog kasnije prekristalizacije i
metasomatoze, na primjer, dolomitna stijena (dolomitic
rock) i dolomitni vapnenac (dolomitic limestone).
crystalline fl ake – ljuskavi grafi t, v. fl ake graphite.
crystalline-granular – kristalno-zrnast, v. granular.
crystalline-granular texture – kristalno-zrnasta tekstura.
(1) Primarna zrnasta tekstura sedimentnih stijena
(sedimentary rocks) koja se formirala kristalizacijom
iz vodene sredine. Takvu teksturu može imati
kamena sol, gips ili anhidrit. (2) Tekstura karbonatne
sedimentne stijene (carbonate sedimentary rock) formirana
dolomitizacijom vapnenca koji se sastoji od
gusto pakiranih zrna.
crystalline limestone – kristalni vapnenac (vapnenjak).
(1) Vapnenac koji je formiran od obilne količine kristala
kalcita kao rezultat prekristalizacije pri procesu
dijageneze, osobito vapnenac u čijem sastavu
prevladavaju kristali kalcita promjera većeg od 20
mikrometara. Primjer su krinoidni vapnenci (crinoidal
limestones) čiji su se fragmenti (članci, pločice
itd.) povećali zbog obrastanja kalcitom. Sinonim:
marble. (2) Metamorfozirani vapnenac (metamorphosed
limestone); mramor (marble) koji je nastao
prekristalizacijom sedimentnog vapnenca pri procesu
metamorfoze (metamorfi zma). Sinonim: cipolin.
(3) Kalkarenit (v. calcarenite) s cementom (vezivom)
od kristalnog kalcita koji se formirao pri procesu dijageneze
i čini jednu cjelinu (u optičkom odnosu) s
prekristaliziranim fragmentima (ostacima) fosila. Sinonim:
sedimentary marble.
crystalline rock – kristalna stijena, kristalasta stijena.
(1) Eruptivna (magmatska) ili metamorfna stijena
(igneous rock, metamorphic rock), za razliku od sedimentne
stijene (sedimentary rock) – termin u tom
značenju je netočan, ali je prikladan. (2) Stijena koja
se potpuno (u cijelosti) sastoji od relativno velikih
mineralnih zrna (kristala ili fragmenata kristala), na
primjer plutonske stijene, eruptivne (magmatske)
stijene bez staklastog materijala ili metamorfne
stijene. (3) Sedimentna stijena – na primjer neki vapnenci
koji se sastoje od krupnih kristalnih zrna ili