Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

sill
sill – (1) podmorski prag. U marinskoj geologiji – (a)
Podvodni (podmorski) hrbat (submarine ridge) ili
uzdignuće (submarine rise) na relativno maloj dubini
koji razdvajaju djelomično zatvoreni bazen od
drugog bazena ili od graničnog mora (primjer je
prag u Gibraltarskom tjesnacu). (b) Hrbat građen
od temeljnih stijena (ridge of bedrock) ili zemljastog
materijala koji se nalazi na maloj dubini blizu ušća
fj orda i razdvaja dubokovodni dio fj orda od vanjske
duboke oceanske vode. Sinonim: threshold. (2) sil,
sklad. U geologiji – konkordantno intruzivno tijelo
(magmatska intruzija, intruziv, igneous intrusion) više
ili manje pločastog oblika koje je injektirano između
slojeva sedimenata i paralelno plošnoj strukturi
okružujuće stijene (injektirano kao sloj duž plohe
slojevitosti sedimentne stijene). Budući da je male
debljine, on ne deformira znatno sedimentne slojeve.
Kako su silovi mala intruzivna tijela (u usporedbi
s batolitom) i imaju znatno veću površinu za svoj
volumen, njihovo hlađenje je bilo znatno brže pa su
obično fi nozrnasti.
silled basin – ograničeni (zatvoreni) oceanski bazen, v.
restricted basin.
sillimanite – (1) silimanit, fi brolit. Rompski mineral (nezosilikat)
smeđe, sive, blijedozelene ili bijele boje.
Trimorfan je s kianitom i andaluzitom. Sreće se u
obliku dugih tankih igličastih kristala koji često formiraju
vlaknaste agregate u škriljavcima i gnajsima.
Formira se pri visokim temperaturama i tlakovima u
procesu regionalne metamorfoze. Sinonim: fi brolite.
(2) Grupa alumosilikata (alumosilikatnih minerala,
group of aluminum-silicate minerals) koja uključuje
silimanit (sillimanite), kianit (kyanite), andaluzit (andalusite),
dumortijerit (dumortierite), topaz (topaz) i
mulit (mullite).
silt – (1) silt, alevrit, prah. U sedimentologiji – (a) Fragment
stijene (rock fragment) ili klastična čestica (detrital
particle) koji su veličinom manji od zrna vrlo fi -
nog pijeska, ali veći od grubih čestica gline – promjer
im varira u rasponu od 4 do 62 mikrometra (od 1 / 256
do 1 / 16 mm ili od 0,00016 do 0,0025 inča), dok se u
V. Britaniji uzima raspon veličine od 0,01 do 0,1 mm.
Najveće po veličini čestice silta odgovaraju približno
najmanjim česticama koje se mogu razlikovati golim
okom. Čestice silta imaju nešto zaobljeni oblik zbog
abrazije tijekom njihova transportiranja; v. coarse silt,
medium silt, fi ne silt, very fi ne silt. (b) Rahli (rastresiti)
nelitifi cirani agregat građen od čestica minerala ili
stijena veličine čestica silta (praha); nekonsolidirani
(necementirani) ili umjereno konsolidirani (umjereno
cementirani) sedimenti (sedimentne, taložne
stijene) koji se sastoje od fi nozrnastog klastičnog
materijala. Njihov sastav znatno varira, ali obično
imaju visoki sadržaj minerala gline. Termin se katkada
slobodno primjenjuje za označavanje sedimenata
koji sadrže znatnu količinu čestica veličine čestica
pijeska i gline i nepravilno rabi za označavanje
klastičnih sedimenata (clastic sediments), na primjer,
muljevitih sedimenata donesenih ili istaloženih rijekama
ili oceanskim strujama u zaljevima i lukama. (c)
Sedimentni materijal (osobito s česticama veličine
čestica silta) koji je suspendiran u tekućoj ili stajaćoj
vodi; mulj ili fi ni zemljasti materijal u suspenziji (u
obliku suspenzije). (2) silt. U pedologiji – (a) Čestica
stijene ili minerala u tlu promjera od 0,002 do 0,05
790
silty sand
mm (SAD) ili od 0,002 do 0,02 mm (Međunarodno
pedološko društvo). (b) Tlo koje sadrži više od 80%
čestica veličine silta, manje od 12% gline i manje od
20% pijeska. (3) silt, mulj. Neplastični ili slabo plastični
materijal male kohezivne čvrstoće ili bez nje kada
je osušen na zraku koji se sastoji uglavnom od čestica
promjera manjeg od 0,074 mm.
siltation – siltacija, v. silting.
silting – siltacija, zamuljivanje, muljenje. Sedimentacija
ili akumulacija (nakupljanje) silta koji je suspendiran
u stajaćoj vodi ili u znatnom dijelu takvog vodenog
tijela, osobito začepljivanje, ispunjavanje ili prekrivanje
siltom, istaloženim iz vodotoka, prostora iza
nasipa ili na drugom mjestu usporenog tečenja. Termin
često uključuje sedimentne čestice (sedimentary
particles) veličine između čestica koloidne gline (colloidal
clay) i pijeska (sand). Sinonim: siltation.
silting up – zamuljivanje. Punjenje ili djelomično punjenje
siltom, na primjer, akumulacijskog rezervoara
vode u kojem se nakuplja fi nozrnasti talog donešen
rijekama i površinskim tokovima. Termin se primjenjuje
kao sinonim termina sedimentation (taloženje,
sedimentacija) bez obzira na određenu veličinu
zrna.
siltite – siltit, prahovnjak, alevrolit, v. siltstone.
silt load – transportirani suspendirani siltni sedimentni
materijal. Transportirani suspendirani sedimentni
materijal (v. suspended load) koji se sastoji uglavnom
od silta.
silt shale – siltni šejl, škriljasti siltston (prahovnjak). Konsolidirani
sediment koji sadrži do 10% pijeska (čestica
veličine pijeska) i ima omjer (odnos) silta i gline
(omjer sadržaja čestica veličine silta i gline) veći od
2:1. Drugi oblik pisanja termina: silty shale.
silt size – veličina čestice silta (praha). U sedimentologiji
– termin kojim se označava volumen čestice veći od
volumena sferičnog tijela promjera 1 / 256 mm (0,00016
inča) i manji od volumena sferičnog tijela promjera
1 /16 mm (0,0025 inča); v. dust size.
siltstone – siltit, prahovnjak, alevrolit. Stvrdnuti silt ili
prah (v. silt, 1) koji ima teksturu i sastav šejla (shale),
ali nema njegovu laminaciju (fi nu slojevitost, fi ne
lamination) ili cjepljivost (škriljavost, fi ssility); masivni
muljnjak ili madston (massive mudstone) u čijem
sastavu silt (čestice veličine silta) prevladavaju nad
glinom (česticama veličine gline); necjepljivi (neškriljasti)
siltni šejl (nonfi ssile silt shale). Prema defi niciji F.
J. Pettijohna siltit je stijena čiji je sastav srednji između
sastava pješčenjaka i šejla i koja sadrži najmanje
2 /3 materijala veličine silta. Sinonim: siltite.
silty breccia – siltna breča. Breča koja sadrži najmanje
80% uglatih fragmenata i 10% silta i manje od 10%
drugog materijala.
silty clay – siltna glina. (1) Nekonsolidirani (necementirani)
sediment koji sadrži 40% do 75% gline, 12,5%
do 50% silta i 0% do 20% pijeska. (2) Nekonsolidirani
(necementirani) sediment koji sadrži više čestica
veličine gline nego čestica veličine silta, više od 10%
silta i manje od 10% čestica svih drugih grubljih (krupnijih)
čestica. (3) Tlo koji sadrži 40% do 60% gline,
40% do 60% silta i 0% do 20% pijeska.
silty sand – siltni pijesak. (1) Nekonsolidirani (necementirani)
sediment koji sadrži 50% do 90% pijeska i ima
omjer (odnos) silta i gline veći od 2:1. (2) Nekonsolidirani
(necementirani) sediment koji sadrži 40% do