Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

zeolitization 993
zone
(2) Defi nicija termina prema prvobitnom prijedlogu
– metamorfne stijene koje su se formirale pri prijelaznim
uvjetima od dijageneze do metamorfoze, pri
tlaku između 2.000 i 3.000 bar i temperaturi između
200 °C i 300 °C (moguća je gornja granica tlaka od
4.000 bar i temperature od 400 °C). Pri uvjetima takve
dinamotermalne regionalne metamorfoze formiraju
se zeolitni i s njima povezani minerali.
zeolitization – zeolitizacija. Uvođenje minerala grupe
zeolita u stijenu, alteracija u zeolite ili istiskivanje mineralom
grupe zeolita. Proces zeolitizacije se uglavnom
zbiva u stijenama koje sadrže kalcijske glinence
(feldšpate, calcic feldspars) ili feldšpatoide (feldspathoids)
– katkada je povezan s mineralizacijom bakrom,
odnosno formiranjem ležišta bakra).
zero curtain – sloj nultih temperatura. Sloj (zona) tla koji
se nalazi neposredno iznad sloja trajno zamrznutog
tla ili permafrosta (između aktivnog sloja i sloja permafrosta)
gdje se približno konstantna nulta temperatura
(0 °C) održava tijekom znatnog vremenskog
razdoblja pri zamrzavanju i topljenju.
zero-dimensional model – model ležišta nulte dimenzije,
v. zero-dimensional reservoir model.
zero-dimensional reservoir model – model ležišta
nulte dimenzije. Model u kojem se svojstva ležišta
ne mijenjaju s položajem u njemu. Ležište je homogeno,
izotropno i uniformno u svakom pogledu. U
takvu slučaju se primjenjuje jednadžba materijalne
bilance (material-balance equation) kao simulator
nulte dimenzije. Model je najkorisniji kada se traže
brzi odgovori i kada se smatra da je ponašanje srednjeg
ležišnog tlaka jedini važan faktor za donošenje
odluka o iskorištavanju ležišta i ulaganjima. Gradijenti
tlaka u ležištu moraju biti mali ili njihov utjecaj
ne smije biti bitan. Uporaba modela ležišta nulte dimenzije
predviđa samo primjenu klasičnih metoda
proračuna – kompjutorskih programa za materijalnu
bilancu ležišta. Sinonimi: zero-dimensional model,
tank model; v. reservoir simulation.
zero-energy coast – obala nulte energije. Obala s nultom
djelatnošću valova, karakterizirana je srednjim
visinama prelamanja valova od 3 cm ili manjim; v.
high-energy coast, low-energy coast, moderate-energy
coast.
zero off set vertical seismic profi ling – profi liranje s
nultim međurazmakom (nultim ofsetom), v. vertical
seismic profi ling.
zero VSP – profi liranje s nultim međurazmakom (nultim
ofsetom), v. vertical seismic profi ling.
zeugogeosyncline – zeugogeosinklinala. Parageosinklinala
(v. parageosyncline) koja graniči s područjem
uzdizanja (smještenim u tom istom kratonu) i ispunjava
se klastičnim sedimentima (clastic sediments);
unutarkratonska zavala (intracratonic trough). Sinonim:
yoked basin.
Z factor, Z-factor – Z faktor, faktor kompresibilnosti, v.
compressibility factor.
zigzag cross-bedding – kosa slojevitost tipa «riblja
kost», v. chevron cross-bedding.
zinc blende – cinkov blistavac, sfalerit, v. sphalerite.
zoantharians (Zoantharia) – zoantarije. Podrazred
antozoa (koralja, anthozoans). Karakterizirani su parnim
mezenterijalnim naborima (paired mesenteries).
Mogu imati, ali ne moraju, vapneni vanjski skelet
(calcareous skeleton). Pojedinačne zoantarije su mo-
nomorfne i većina ima uvlačive cjevaste tentakule
(retractile tubular tentacles). Stratigrafska rasprostranjenost:
ordovicij-danas.
zoichnic – zoihnički. Termin za označavanje dolomita
(dolomite) ili prekristaliziranog vapnenca (recrystallized
limestone) u kojima životinjski fosili, iako djelomično
razoreni prekristalizacijom, još imaju prepoznatljive
obrise ili prepoznatljive tragove unutarnje
strukture; v. zoophasmic.
zonal damage – oštećenje produktivne zone. Smanjenje
permeabilnosti produktivne zone u okolišu kanala
bušotine (wellbore).
zonal fossil – zonalni provodni fosil, provodni fosil zone,
v. zonal guide fossil.
zonal guide fossil – zonalni provodni fosil, provodni fosil
zone. Provodni fosil (v. guide fossil) koji omogućuje
identifi kaciju određene biostratigrafske zone (biostratigraphic
zone) i po kojem je toj zoni dano ime.
Ne mora biti ograničen samo na tu zonu ili se nalaziti
u svakom njenom dijelu. Sinonimi: zonal fossil, zonal
index fossil, zone fossil.
zonal index fossil – zonalni provodni fosil, provodni fosil
zone, v. zonal guide fossil.
zonal structure – zonalna struktura, zonalnost, v. zoning,
1.
zonation – zonalni (zonski) raspored. Raspored ili formiranost
po pojedinim zonama, na primjer, distribucija
(raspodjela) određenih fosila u biostratigrafskim
zonama (biostratigraphic zones) koja je više ili manje
paralelna sa slojevitošću.
zone – zona. (1) U geologiji – (a) Pojas, sloj ili proslojak
stijena ili zemlje, raspoređeni horizontalno, vertikalno,
koncentrično ili na neki drugi način, koji se razlikuju
od okružujućih dijelova po nekim specifi čnim
svojstvima ili sadržaju, na primjer, zona zasićenja
(zone of saturation), zona pukotina (zone of fracture)
ili zona rasjeda (fault zone). (2) U naftnoj geologiji
– (a) Karakteristični sloj, cjeloviti interval ležišta koji
posjeduje jednu ili više jasnih karakteristika, na primjer,
litologiju (pješčana zona, zona šejla), poroznost
(zona visoke ili niske poroznosti), permeabilnost
(zona visoke ili niske permeabilnosti), zasićenje (naftna
ili plinska zona), proizvodnju (produktivna zona)
i druge karakteristike. Termin zone se često rabi kao
sinonim za termine horizon (horizont) i formation
(formacija). (b) Kontinuirana izolirana akumulacija
nafte i/ili plina u ležišnoj stijeni koja ima jedinstven
tlačni sustav i ne komunicira s drugim zonama. U
ugovorima za obavljanje radova zona se defi nira kao
sloj iz kojeg se proizvodi nafta ili plin i koji ne komunicira
s drugim zonama. U takvoj defi niciji pojam
zone se često smatra sinonimom za termine reservoir
i pool (ležište). (3) U stratigrafi ji – mali interval u
bilo kojoj kategoriji stratigrafske klasifi kacije. Postoji
mnogo tipova zona ovisno o razmatranim karakterima
– biozone (biozones), litozone (lithozones), kronozone
(chronozones), rudne zone (mineral zones), metamorfne
zone (metamorphic zones), zone inverzne
magnetske polarnosti (zones of reversed magnetic
polarity) itd. Pri uporabi termina zone ispred njega
treba uvijek dodati riječ koja pobliže označava tip
zone. (4) U geografi ji – termin koji se široko i općenito,
čak katkada neodređeno, za označavanje područja
ili regija geografskih širina koji se više ili manje razlikuju
od okružujućih područja po nekim posebnim