Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

cataclasite
bez promjene kemijskog sastava; v. cataclastic metamorphism,
cataclastic rock.
cataclasite – kataklazit, kataklastična stijena, v. cataclastic
rock.
cataclastic – kataklastičan. (1) Termin za označavanje
strukture koja se formira u stijenama djelovanjem
snažnog mehaničkog naprezanja (tlaka) tijekom
procesa dinamometamorfoze (v. dynamic metamorphism).
Karakteristične osobitosti su savijanje,
lomljenje i drobljenje (mrvljenje) minerala. Termin
također označava stijene s takvom strukturom (v.
cataclastic rock). (2) Termin koji se odnosi na klastične
stijene (kojim se nazivaju klastične stijene) čiji su
fragmenti nastali lomljenjem (drobljenjem) drugih
stijena djelovanjem naprezanja u zemlji (tektonskih
pokreta), na primjer breča trenja (crush breccia). Sinonim:
kataclastic.
cataclastic breccia – kataklastična breča, v. crush breccia.
cataclastic conglomerate – kataklastični konglomerat,
v. crush conglomerate.
cataclastic fl ow – kataklastični tok. U geologiji – tok
uvjetovan međuzrnskim (intergranularnim) gibanjem
(intergranular movement), mehaničko pomicanje
čestica u odnosu jedne prema drugoj.
cataclastic metamorphism – kataklastična metamorfoza
(metamorfi zam). U geologiji – tip lokalne metamorfoze
(metamorfi zma) koja se očituje u neposrednoj
blizini rasjeda (faults) i navlaka (overthrusts) i
uključuje čiste mehaničke sile koje uzrokuju drobljenje
i mrvljenje sklopa stijena (v. cataclasis); v. dislocation
metamorphism, kinetic metamorphism.
cataclastic rock – kataklastična stijena, kataklazit. Stijena
koja se sastoji od uglastih fragmenata (odlomaka)
nastalih lomljenjem i drobljenjem postojećih (starijih)
stijena zbog djelovanja mehaničkih sila u Zemljinoj
kori. Primjer kataklastične stijene je tektonska
breča (v. tectonic breccia). Sinonim: cataclasite.
cataclastic structure – kataklastična (porfi roklastična)
struktura, v. mortar structure.
cataclastic texture – kataklastična tekstura. Tekstura
dinamički metamorfozirane stijene (dynamically metamorphosed
rock) koja se formirala jakim mehaničkim
drobljenjem i diferencijalnim pomicanjem zrna.
Karakterizirana je smrvljenim, klastičnim, deformiranim
ili spljoštenim kristalima minerala. Sinonim:
pressure texture.
catchpot – posuda za hvatanje kondenzata. Posuda
koja se rabi na cjevovodima za uklanjanje kondenzata
i mulja.
cathead, cat head – vitlo, užno vitlo, mosur, motovilo.
U procesu bušenja – rotirajući bubanj smješten na
osovini vitla (catshaft) na koje se namata uže (catline)
za vučenje i tegljenje (dizanje). Vitla (mosuri) su
smještena na bušaćoj dizalici (drawworks) postrojenja
i služe za navrtanje i odvrtanje cijevi na radnom
podištu (platformi) bušaćeg tornja (drill fl oor). Vitlo
za odvrtanje (breakout cathead) nalazi se na suprotnoj
strani od mjesta bušača na podištu, a vitlo za
navrtanje (makeup cathead) jest na njegovoj strani.
Sinonimi: capstan, cathead spool.
cathead line – uže vitla (mosura, motovila), v. catline.
cathead (cat head) man – rukovatelj vitlom (mosurom,
motovilom). U procesu bušenja – član posade bušaćeg
postrojenja koji rukuje vitlom (mosurom – v. cat-
140
caustic fl ood (fl ooding)
head) tijekom spuštanja cijevi u bušotinu i izvlačenja
iz nje. Rukovatelj vitlom je treći po rangu u bušaćoj
ekipi.
cathead spool – vitlo, užno vitlo, mosur, motovilo, v. cathead.
cathodic protection (CP) – katodna zaštita. Električna
metoda zaštite metala od elektrokemijske (elektrolitičke)
korozije. Štićena oprema služi kao katoda
članka, dok se za anodu (tzv. žrtvenu anodu, sacrifi
cial anode) primjenjuju šipke ili ploče od manje
plemenitih metala (niskougljični čelik, cink, aluminijske
i magnezijske legure). Metal u elektrolitu neće
korodirati ako se njegov potencijal negativizira do
ravnotežnog potencijala anode, što se može postići
kontaktom metala koji se zaštićuje od korozije s pločom
ili šipkom od drugog metala (koja djeluje kao
anoda) ili spajanjem s negativnim polom vanjskog
izvora struje u zatvorenom strujnom krugu. Kod
aktivnog sustava katodne zaštite izazove se tečenje
istosmjerne električne struje niskog napona (jakosti
nekoliko stotina ampera) između katode i anode za
neutralizaciju elektrokemijske korozije opreme, a
kod pasivnog sustava zaštite korodira žrtvena anoda
umjesto metala opreme. Katodna zaštita se primjenjuje
na opremi, konstrukcijama i velikim objektima
koji su izloženi utjecaju morske vode ili se nalaze u
tlu (bušaći brodovi, platforme, zaštitne kolone bušotina,
proizvodna oprema, rezervoari, podzemni
cjevovodi i dr.). Sinonimi: electrolytic protection, sacrifi
cial protection.
cationic surfactant – kationska površinski aktivna tvar
(surfaktant). Organska molekula s pozitivno nabijenom
grupom koja je topljiva u vodi, za razliku od
anionske (anionic), neionske (nonionic) ili amfoterne
(amphoteric) površinski aktivne tvari (surfaktanta).
catline, cat line – uže vitla (mosura, motovila). U procesu
bušenja – uže od manila konoplje ili žičano uže
koje se namata na vitlo (mosur – v. cathead) i rabi
za vučenje ili dizanje (tegljenje) na radnom podištu
(platformi) bušaćeg tornja (drill fl oor). Primjenjuje se
na bušaćem postrojenju za vučenje kliješta (ključa)
za navrtanje i odvrtanje cijevi (pipe tongs) i također
može služiti za dizanje drugih alatki (na primjer, karotažnih)
na podište (tada uže vitla prolazi kroz njegovu
užnicu na nepokretnom koloturniku). Sinonim:
cathead line.
catogene – katogen. Termin koji označava sedimentne
stijene formirane sedimentacijom materijala odozgo,
na primjer, stijene koje su nastale sedimentacijom
suspendiranog materijala (materijala u suspendiranom
stanju).
catwalk – pristupni most (platforma) bušaćeg tornja.
Čelični most (platforma) neposredno ispred bušaćeg
tornja na kojem se drže pasovi bušaćih šipki prije njihova
uvlačenja na radno podište tornja užetom vitla
(mosura). Širina pristupnog mosta je 1,2 do 1,8 m (4
do 6 stopa), duljina 12 do 15 m (40 do 50 stopa), a
visina iznad zemlje oko 1 metar (3 stope).
caunter lode – poprečna žila, v. cross vein.
caustic drive – istiskivanje nafte kaustičnom otopinom
(otopinom alkalije), kaustično (alkalno) zavodnjavanje,
v. alkaline fl ood.
caustic fl ood (fl ooding) – kaustično (alkalno) zavodnjavanje,
istiskivanje nafte kaustičnom otopinom (otopinom
alkalije), v. alkaline fl ood.