Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

sequence
gmocone) nautiloida na komore i pričvršćena je za
unutarnju površinu stijenke ljušture. (2) Jedna od
nekoliko, radijalno raspoređenih, uzdužnih vapnenih
pločica ili pregrada koralita (corallites) koje su
smještene između parova mezenterija (mesenterial
pairs) ili unutar njih. Oslanja se na bazalni disk i donji
dio stijenke polipa. Također, tanka radijalna nevapnena
pregrada (sastavljena od meka tkiva) koja dijeli
gastrovaskularnu šupljinu (gastrovascular cavity)
polipa oktokoralja (octocorallian polyp). (3) Pregrada
ili stijenka koja dijeli kućicu foraminifera (foraminiferal
test) u komorice (chamber). Obično je formirana
prijašnjom vanjskom stijenkom. (4) Relativno dugo,
usko, i na oštricu nalik, izbočenje sekundarnog sloja
ljušture (sekundarne ljušture) brahiopoda (brachiopods);
središnji hrbat svake polovice (ljuske) ljušture.
Septa artikulatnih brahiopoda (articulates) na dnu
ljuske ima oblik visoke uske izbočine od vlaknastog
kalcita (nastalog blizu primarnog sloja), a septa
inartikulata (inarticulates) ima izbočinu slična oblika
od pločastog sloja (lamela) ljušture. (5) Stijenka
koja dijeli dva reda teka (rows of thecae) u dvorednih
graptolita (biserial graptolites). (6) Radijalna, uzdužna
i obično perforirana pločica koja spaja unutarnju
i vanjsku stijenku arrheocijata (archaeocyathids). (7)
Pločaste strukture u iglici ehinoida (morskih ježeva,
echinoid spine) koje se radijalno pružaju iz osne zone
prema prednjem dijelu iglice i vidljive su u poprečnom
presjeku iglice. (8) Poprečna stijenka u nitastih
alga (fi lamentous algae) i gljiva (fungi), obično okomita
na duljinu trihome (trichome) ili hife (hypha). (9)
Izduljena, manje-više membranska, izraslina koja je
okomita na stijenku ciste dinofl agelata (dinofl agellate
cyst).
sequence – (1) sekvencija. U geologiji – niz geoloških
zbivanja, procesa ili naslaga stijena svrstanih kronološkim
redom koji pokazuje njihov relativni položaj
i starost s obzirom na geološku povijest u cjelini. (2)
sekvencija, stratigrafska sekvencija, tektono-stratigrafska
jedinica. Velika neformalna litostratigrafska jedinica
(informal lithostratigraphic unit) veća od grupe
(group) ili nadgrupe (supergroup) čiji se sedimenti
mogu pratiti na velikim prostorima kontinenta.
Ograničena je (odvojena od drugih sekvencija) plohama
nesklada međuregionalnih razmjera kao, na
primjer, u unutarnjem dijelu kratona Sjeverne Amerike.
Prema drugim autorima – geografski odvojeni
niz velikih jedinica (kompleksa) stijena koje su se
istaložile pri uzajamno povezanim facijesnim uvjetima
(uvjetima sredine, environmental conditions). Sinonimi:
stratigraphic sequence, tectono-stratigraphic
unit. (3) sekvencija, eratem. Zastarjeli termin kojim su
se označavale stijene formirane tijekom ere.
sequence of crystallization – redoslijed kristalizacije, v.
order of crystallization.
sequence stratigraphy – sekvencijska (sekvencijalna,
seizmička) stratigrafi ja. Metoda izučavanja kronostratigrafskih
jedinica (time-rock units) genetski srodnih
stijena ograničenih površinama erozije (surfaces of
erosion) ili nesedimentacije (surfaces of nondeposition)
koja se primjenjuje u seizmičkoj interpretaciji
– za prognoziranje karakteristika stijena, uključujući
matične (source rocks), ležišne (reservoir rocks)
i izolacijske stijene (seal rocks), prema seizmičkim
podacima prije bušenja. Bazična jedinica sekvencij-
771
series
ske stratigrafi je je sekvencija (v. sequence). Sinonim (i
prvobitni termin): seismic stratigraphy.
sequential form – sekvencijalna forma reljefa (reljef), v.
sequential landform.
sequential landform – sekvencijalna forma reljefa (reljef).
Jedna od niza manjih formi reljefa koje su se razvile
djelovanjem erozije, trošenjem (raspadanjem)
i spiranjem većih primarnih formi reljefa (v. initial
landform). Obuhvaća (uključuje) erozijske forme
reljefa (erosional landforms), nastale progresivnim
uklanjanjem zemljanog materijala, i sedimentacijske
ili akumulacijske forme (depositional landforms)
koje su nastale nakupljanjem (akumulacijom) produkata
erozije. Sinonim: sequential form; v. ultimate
landform.
sequesterant – pasivator, v. sequestering agent.
sequestering agent – pasivator. U tehnologiji obrade
slojeva kiselinom – kemijski aditiv kiselini, na
primjer, etilendiamintetraoctena kiselina (ethylene
diamine tetracidic acid, EDTA), natrijske soli (sodium
salts), pirofosfati (pyrophosphates), polifosfati (polyphosphates),
citrati (citrates) za sprječavanje precipitacije
spojeva željeza (netopljivih hidroksida željeza) iz
odrađene kiseline koji mogu smanjiti permeabilnost.
Željezo može potjecati od korozije opreme bušotine
ili zrna minerala u produktivnoj formaciji (na primjer,
klorita, siderita i limonita). Sinonim: sequesterant; v.
acid additives.
sericite sandstone – sericitni (sericitski) pješčenjak. Pješčenjak
u kojem sericit (mineral, fi nozrnasti kalijski
tinjac), formiran razlaganjem glinenaca (feldšpata),
u smjesi s fi nozrnastim kvarcom ispunjava šupljine
između zrna kvarca.
series – (1) serija. (a) U geologiji – bilo koja količina stijena,
minerala ili fosila koji su karakterizirani takvim
promjenama oblika, stratigrafskim nizom, sastavom
ili karakterom zalijeganja da omogućuju njihovo
svrstavanje u prirodnom slijedu. (b) U stratigrafi ji –
konvencionalna stratigrafska jedinica (conventional
stratigraphic unit) koja je po rangu manja od sistema
(v. system) i uvijek je njegov dio. Serija obično
čini glavnu jedinicu kronostratigrafske korelacije
(chronostratigraphic correlation) unutar provincije,
između provincija ili između kontinenata. Vremenski
ekvivalent serije je epoha (v. epoch). Većina sistema
se dijeli na serije i većina serija na katove (v. stage).
Primjena termina nije ograničena na stratifi cirane stijene,
nego se on može rabiti i za intruzivne eruptivne
stijene (intrusive rocks) u istom kronostratigrafskom
smislu. Formalni nazivi serija se sastoje od dvije riječi
– geografskog naziva (pridjevni oblik geografskog
imena obično, ali ne obvezno, završava na –an ili
–ian) i riječi serija (series – s velikim početnim slovima
obiju riječi). (c) U stratigrafi ji – zastarjeli termin
za označavanje litostratigrafske jedinice (lithostratigraphic
unit) koja je više ili manje ekvivalentna grupi
(group) ili nadgrupi (supergroup). (d) Termin, primjenjivan
u Engleskoj za označavanje obično velike litostratigrafske
jedinice (lithostratigraphic unit) u kojoj
su slojevi skladni. (e) Termin koji se često nepravilno
primjenjuje za označavanje sekvencije stijena formiranih
kao rezultat niza vulkanskih erupcija ili prodora
intruzija. Uz riječ serija (series) obično se dodaje pridjev,
poput eruptivan (eruptive), intruzivan (intrusive)
ili vulkanski (volcanic) koji upućuje na podrijetlo sti-