Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

port
osnovne mase, na primjer, dioritni porfi r (diorite porphyry).
Zastarjeli sinonim je porphyrite (v.), a drugi
sinonim je porphrite.
port – (1) lijeva strana (bok) broda. Lijeva strana ili bok
broda kada se gleda u smjeru od krme prema pramcu
– suprotna strana (bok) je desna (starboard). Sinonim:
port side. (2) otvor. Otvor kroz koji fl uid ulazi
ili izlazi iz cilindra motora, pumpe itd. Termin koji
osobito označava svaki otvor uređaja za ispuh plina
ili pare. (3) luka. Mjesto s izgrađenim objektima (instalacijama)
na kopnu i moru za pristajanje brodova
radi ukrcavanja ili iskrcavanja tereta i sklanjanja od
oluje i nevremena. Sinonim: harbor.
portable well tester – prijenosni uređaj za ispitivanje
bušotina. Uređaj, obično montiran na vozilu ili tegljaču,
s kompletnom potrebnom opremom za separaciju
nafte i plina i instrumentima za mjerenje
proizvodnje fl uida iz bušotine. Spaja se na bušotinu i
nakon završetka mjerenja seli na novu bušotinu.
portland cement – portland-cement. Vrsta građevnog
veziva koje se dobiva pečenjem smjese vapnenca
i šejla (ili ekvivalentne sirovine) i fi nim mljevenjem
tako dobivenog produkta (klinkera) i ne sadrži aditive.
Portlandian – portland. Stratigrafski kat najgornjeg
dijela jure (uppermost Jurassic) u Europi – iznad kimeridža
(Kimmeridgian), a ispod purbek-titona (Purbeckian-Tithonian).
port side – lijeva strana (bok) broda. v. port, 1.
position head – potencijalna visina, visina dizanja fl uida,
v. elevation head.
positive – pozitivan. (1) U optici – termin koji opisuje
anizotropne kristale: (a) jednoosne kristale (uniaxial
crystals) u kojima je indeks refrakcije (loma)ordinarne
zrake (ordinary index of refraction) veći od indeksa refrakcije
ekstraordinarne zrake (extraordinary index of
refraction); (b) dvoosne kristale (biaxial crystals) u kojima
je srednji indeks refrakcije ili loma (intermediate
index of refraction) beta (β) blizak po veličini alfi (α),
a os Z je oštra bisektrisa; v. negative. (2) U tektonici –
dio kratona (craton) koje teži uzdići se iznad okolnog
područja; pozitivni element (positive element – v.).
positive area – pozitivni element, v. positive element.
positive choke – nepodesiva erupcijska sapnica. Sapnica,
postavljena iza bočnog (manifoldnog) zasuna na
erupcijskom uređaju bušotine, koja ima samo jedan,
fi ksni (nepodesivi), prolazni otvor (tj. sapnica koja se
ne može regulirati), za razliku od podesive erupcijske
sapnice (v. adjustable choke). Služi za ograničavanje
i regulaciju protoka (kapaciteta proizvodnje) bušotine,
a sastoji se od kućišta u koje se ručno postavljaju
prigušnice (dijafragme) većeg ili manjeg promjera
svaki put kada se želi mijenjati protok bušotine.
Sinonim: fi xed choke; v. bottomhole choke, wellhead
choke.
positive confi ning bed – pozitivni vodonepropusni sloj.
Gornji nepropusni (ograničavajući) sloj vodonosnog
horizonta (akvifera, upper confi ning bed) čija se gornja
površina nalazi iznad gornje granice zone zasićenja
(zone of saturation), tj. iznad vodnog lica ili zrcala
(water table).
positive-displacement fl owmeter – volumetrijsko
(volumensko) protočno mjerilo (brojilo). Mehanički
uređaj (pribor) za mjerenje volumenskog protoka
fl uida (volume of fl uid fl ow) punjenjem i pražnjenjem
648
positive separation
komore specifi ciranog (poznatog) volumena. Uređaj
mjeri volumen fl uida koji protječe cjevovodom
tijekom intervala jednog okretaja mjernog elementa
(mehanizma) mjerila – lopatica, zupčanika, klipova,
diskova i rotora. Dijele se na protočna mjerila: (a) s
rotirajućim krilcima (rotating vane meter); (b) s oscilirajućim
klipom (oscillating piston meter); (c) s ovalnim
zupčanicima (oval gear meter) i, (d) s rotirajućim
lopaticama (rotating paddle meter). Sinonimi: PD meter,
positive-displacement meter, positive meter, volume
meter, volumeter, volumetric fl owmeter, volumetric
meter.
positive-displacement meter – volumetrijsko (volumensko)
protočno mjerilo (brojilo), v. positive-displacement
fl owmeter.
positive-displacement mud motor – dubinski volumetrijski
isplačni motor, dubinski volumetrijski motor
pogonjen splakom. U procesu rotacijskog bušenja –
tip dubinskog isplačnog motora (v. downhole mud
motor) koji rabi tlak i volumen cirkulirajuće isplake
kroz bušaću kolonu (kolonu bušaćih alatki, drillstring)
za rotaciju bušaćeg dlijeta (drilling bit). Može biti
brzohodan motor s malim zakretnim momentom
(high-speed low-torque motor) ili sporohodan s velikim
zakretnim momentom (low-speed high-torque
motor – najčešće primjenjivan). Sastoji se od dugog
ekscentričnog rotora (čelično puno spiralno vratilo)
i statora jednake duljine. Pričvršćen je za donji kraj
kolone bušaćih alatki neposredno iznad bušaćeg dlijeta.
Motor predaje rotaciju samo bušaćem dlijetu,
dok kolona bušaćih alatki ne rotira i služi jedino kao
potpora motora i dlijeta i kao cjevovod za cirkulaciju
bušaće isplake; v. turbine mud motor.
positive-displacement pump – volumetrijska (volumenska)
pumpa. Tip pumpe koja usisava i istiskuje
(tlači) konstantnu specifi ciranu količinu (volumen)
tekućine sa svakim korakom stapa (po svakom ciklusu)
unutar granica tlaka i kapaciteta pumpe. Varijante
volumenskih pumpi su pumpe s povratno-nastupnim
stapom (klipom), s rotirajućim krilima, zupčaste
i vijčane. Sinonim: displacement pump.
positive element – pozitivni element. Veliki strukturni
element ili područje koji su tijekom dugog odsječka
geološkog vremena karakterizirani očigledno vidljivim
pokretima (kretanjem) prema gore (uzdizanje),
relativnom stabilnošću ili sporijim i manje čestim
slijeganjem (spuštanjem) u usporedbi sa susjednim
(priliježućim) negativnim elementima. Sinonimi: positive,
positive area.
positive meter – volumetrijsko (volumensko) protočno
mjerilo (brojilo), v. positive-displacement fl owmeter.
positive movement – pozitivno kretanje (pokreti). (1)
Kretanje (pokreti) Zemljine površine (kore) prema
gore u odnosu na njene susjedne dijelove, na primjer,
kretanje proizvedeno uzdizanjem. Pozitivna
kretanja kopna mogu rezultirati negativnim gibanjima
nivoa mora; v. negative movement. (2) Relativno
dizanje nivoa mora u odnosu na kopno kao rezultat,
na primjer, negativnog kretanja (pokreta) Zemljine
kore ili nastupanja mora.
positive separation – pozitivna separacija. U karotaži
– razlika između vrijednosti prividne električne otpornosti
(prividnog specifi čnog električnog otpora,
electrical resistivity) izmjerenih dvjema karotažnim
sondama koje imaju različite dubine ispitivanja (v.