Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

calcareous sandstone
(v. tufa) ili školjkoviti pješčenjak (v. shelly sandstone);
v. carbonate rock.
calcareous sandstone – vapneni pješčenjak. (1) Pješčenjak
s kalcitnim cementom (cementiran kalcitom).
(2) Pješčenjak koji sadrži znatnu količinu kalcij-karbonata,
ali u kojem se nalazi najmanje 50% klastičnog
kvarca (clastic quartz); v. calcarenite.
calcareous shale – vapneni šejl. Šejl koji sadrži najmanje
20% kalcij-karbonata u obliku fi no precipitiranog
(istaloženog) materijala ili malih čestica organskog
podrijetla.
calcareous sinter – vapnenački sinter, sinter, travertin,
v. travertine, 1.
calcareous spar – kalkšpat, vapneni špat, v. calcspar.
calcareous sponges – vapnene spužve, spužve vapnenjače,
vapnenjače, v. calcisponges.
calcareous tufa – vapnenačka tufa (sedra), tufa, v. tufa.
calcarinate – kalkarinatni. Termin za označavanje cementa
(veziva) sedimentnih stijena (sedimentary
rocks) koji se sastoji od kalcij-karbonata.
calcdolomite – kalcitni dolomit, v. calcitic dolomite.
calcedony – kalcedon, v. chalcedony, 1.
calcian dolomite – kalcijski dolomit. Dolomitni mineral
(dolomit) u kojem je sadržaj kalcija najmanje za 8%
veći od sadržaja kalcija u dolomitu idealnog sastava
(omjer C:Mg je jednak 1:1 molarnih).
calcibreccia – kalcibreča. Vapnenačka breča (limestone
breccia) ili konsolidirani (cementirani) fragmenti
vapnenca (consolidated calcareous rubble); kalcirudit
(v. calcirudite) koji se sastoji od čestica uglatog
oblika.
calcic – (1) vapnen. U petrologiji – termin za označavanje
eruptivnih (magmatskih) stijena (igneous rocks)
ili grupe eruptivnih stijena koje sadrže više od 61%
(masenih) silicij-dioksida pri jednakim količinama
(sadržajima – u masenim %) kalcij-oksida i sume oksida
kalija i natrija; v. alkali-lime index. (2) kalcijski. U
geokemiji – termin za označavanje minerala i eruptivnih
(magmatskih) stijena s relativno visokim sadržajem
kalcija (sadržaj kalcija koji je nužan za opravdanu
primjenu termina ovisi o okolnostima).
calciclase – anortit, v. anorthite.
calciclastic – kalciklastičan. Termin koji se odnosi na klastične
karbonatne stijene (clastic carbonate rocks).
calcicrete – kalcikret, kalkret, v. calcrete.
calciferous – koji sadrži vapnence, s vapnencima. Termin
koji se, u stratigrafskom smislu, odnosi na seriju slojeva
s proslojcima vapnenca, na primjer, Calciferous
Sandstone series u Škotskoj.
calcifi cation – kalcifi kacija, ovapnjenje. (1) U pedologiji
– opći termin koji se primjenjuje za označavanje
takvih procesa formiranja tala u kojima se u njihovu
površinskom sloju koncentrira tolika količina kalcija
da on zasićuje koloide tla izmjenljivim ionima kalcija
i na taj način daje tlima relativnu stabilnost (nepokretljivost)
i gotovo kemijsku neutralnost. (2) U paleontologiji
– (a) Taloženje soli kalcija u živim biljnim
i životinjskim tkivima. (b) Zamjena organske tvari,
uglavnom prvobitnih tvrdih dijelova, karbonatom
kalcija pri fosilizaciji.
calcifi ed algae – vapnene alge, v. calcareous algae.
calcigravel – vapneni šljunak. Nekonsolidirani (necementirani)
ekvivalent kalcirudita (v. calcirudite).
calcilith – kalcilit. (1) Termin koji je svojedobno bio
predložen za vapnenac (limestone). Sinonim: calcil-
123
calcite
yte. (2) Sedimentna stijena koja se sastoji uglavnom
od vapnenih ostataka organizama.
calcilutite – kalcilutit, kalcipelit. Vapnenac (limestone)
koji se pretežito (više od 50%) sastoji od detritičnih
(klastičnih) čestica kalcita veličine čestica silta i/ili
gline; konsolidirani (cementirani) vapneni mulj (consolidated
calcareous mud). Neki specijalisti, međutim,
terminu kalcilutit pridaju šire značenje uključujući
vapnene stijene (calcareous rocks) koje sadrže kemijski
precipitirane (istaložene) kristalične komponente
anorganskog ili organskog podrijetla. Sinonim: calcipelite;
v. calcisiltite, micritic limestone.
calcilyte – kalcilit, v. calcilith, 1.
calcimetry – kalcimetrija. Analiza sadržaja karbonata u
stijenama.
calcimicrite – kalcimikrit. Vapnenac (limestone) čije
čestice imaju promjer manji od 20 mikrometara, a
sadržaj mikritnih komponenata je veći od sadržaja
alokemnih komponenata; v. micritic limestone.
calcination – kalcinacija. Zagrijavanje tvari do njene
temperature disocijacije, na primjer, gipsa kako bi
izgubio kristalizacijsku vodu ili vapnenca kako bi se
razložio na kalcij-oksid i ugljik-dioksid.
calcined soda – kalcinirana soda, v. soda ash.
calcipelite – kalcipelit, kalcilutit, v. calcilutite.
calcirudite – kalcirudit. Vapnenac (limestone) koji se
pretežito sastoji (više od 50%) od čestica detritičnog
(klastičnog) kalcita s promjerom većim od promjera
čestica pijeska (većim od 2 mm) i koji je često također
cementiran (vezan) vapnenim materijalom; konsolidirani
(cementirani) vapnenački šljunak (calcareous
gravel) ili vapnenački konglomerat (limestone conglomerate)
ili breča (breccia). Neki autori, međutim,
postavljaju 1 milimetar kao donju granicu veličine
čestica; v. calcibreccia, calcigravel.
calcisiltite – kalcisiltit. Vapnenac (limestone) koji se pretežito
sastoji od čestica detritičnog (klastičnog) kalcita
veličine čestica silta; konsolidirani (cementirani)
vapneni silt (calcareous silt); v. calcilutite.
calcisponges (Calcispongea, Calcarea) – vapnene spužve,
spužve vapnenjače, vapnenjače. Razred spužava
(sponges). Karakterizirane su uglavnom skeletom
sastavljenim od vapnenačkih (karbonat kalcija) spikula
(iglica, spicules). Stratigrafska rasprostranjenost:
kambrij-danas. Sinonim: calcareous sponges.
calcite – kalcit. Široko rasprostranjeni stjenotvorni mineral
(rock-forming mineral), po kemijskom sastavu
karbonat kalcija. Obično je bijele, svijetlosive, svijetložute
i svijetloplave boje ili je bezbojan. Posjeduje
savršenu romboedarsku kalavost (kalavost smjerom
plohe romboedra, rhombohedral cleavage), staklastog
je sjaja, tvrdoće 3 po Mohsovoj skali i lako uskipi
u hladnoj razblaženoj klorovodičnoj (solnoj) kiselini.
Kalcit je osnovna komponenta vapnenca (v. limestone),
nalazi se također u mramoru u obliku kristala,
zemljast i rahao (nekonsolidiran) u kredi (krednim
stijenama – v. chalk), u spužvastom obliku u vapnenom
tufu (v. tufa) i kao stalaktit u spiljama (spiljski
sediment, cave deposit). Obično se sreće kao žilni mineral
(gangue mineral) u mnogim rudnim ležištima i
kao cement (vezivo) u klastičnim sedimentnim stijenama.
Također je minorna sekundarna komponenta
mnogih eruptivnih (magmatskih) stijena i glavna
komponenta nekih karbonatita (v. carbonatite). Forme
kristalizacije (kristalni oblici) kalcita su vrlo razli-