Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

subsystem
brine, salt water). Podzemni nivo ispod kojeg su pore
zasićene vodom se naziva vodno zrcalo (water table),
iznad njega je prozračna zona ili zona aeracije (zone
of aeration), a ispod njega zona zasićenja (zone of saturation).
Prema podrijetlu, podzemna voda se dijeli
na: (a) freatsku (voda u zoni zasićenja, phreatic water);
(b) meteorsku ili atmosfersku (voda iz atmosfere koja
je dospjela u podzemlje u novije vrijeme, obično je
slatka, meteoric water); (c) vezanu ili konatnu (voda
koja nije u kontaktu s atmosferom tijekom znatnog
razdoblja, obično je vrlo slana, connate water), i (d)
pornu ili intersticijalnu ili slojnu (voda u porama
stijena, interstitial water). Sinonimi: subsoil water, subterranean
water, underground water.
subsystem – podsistem. U stratigrafi ji – kronostratigrafska
jedinica koja je detaljnija podjela sistema (v. system);
stijene koje su se formirale tijekom potperioda
(subperiod) geološkog vremena. Termin podsistem je
bio predložen za označavanje misisipijskih stijena
(Mississippian Subsystem) i pensilvanijskih stijena
(Pennsylvanian Subsystem) karbona radi usaglašavanja
američke stratigrafske klasifi kacije s europskom,
u kojoj se te jedinice smatraju dijelom karbonskog
sistema (karbona).
subterrain – temeljna stijena ispod površinskih sedimenata,
v. subterrane.
subterrane – (1) temeljna stijena ispod površinskih sedimenata.
Temeljna stijena (bedrock) koja se nalazi
ispod površinskih sedimenata (surfi cial deposits) ili
dane geološke formacije (geologic formation). Sinonim:
subterrain. (2) podzeman, v. subterranean.
subterranean – podzeman. Koji se formirao ili zaliježe
ispod površine Zemlje ili se nalazi unutar Zemlje. Sinonimi:
subterrane, subterrestrial.
subterranean storage – v. underground storage.
subterranean stream – podzemni vodotok. Tijelo podzemne
vode (subsurface water) koja teče kroz spilju
ili grupu uzajamno spojenih spilja, kao u krškim područjima;
v. underground stream.
subterranean water – (1) podzemna voda, v. subsurface
water. (2) podzemna voda temeljnica. Sinonim
termina ground water (podzemna voda temeljnica),
ali manje preporučljive primjene.
subterrestrial – podzeman, v. subterranean.
subtidal sediments – potplimni (suptidalni) sedimenti,
v. carbonate depositional environment.
subtidal-supratidal reservoir model – potplimno-natplimni
(suptidalno-supratidalni) model ležišta. Jedan
od modela karbonatnih ležišta (v. carbonate reservoir
models) koji se bazira na transportiranju (prenošenju)
karbonatnih sedimenata na obalu djelovanjem
oluja i plimnih struja, što rezultira progradacijom
okoliša plimne ravnice preko potplimnog (suptidalnog)
okoliša. Potplimni intervali su obično sastavljeni
od muljnjaka (madstona), vekstona, pekstona
i grejnstona, s nepredvidljivim redoslijedom. Sedimenti
sa zrnskom potporom (kada postoje) mogu
se koncentrirati u gornjem dijelu potplimne sekcije
u obliku priobalnih prudova i visokoenergijskih sedimenata
obalnog lica (potopljenog žala). Plimni
(intertidalni) i natplimni (supratidalni) sedimenti su
tipično muljeviti, osim kada su vezani s visokoenergijskim
potplimnim sedimentima. Tipična vertikalna
sekvencija pokazuje interkalacijske sedimente s muljevitom
i zrnskom potporom u potplimnom interva-
853
sucker rod
lu iznad kojih su algalne livade u plimnom intervalu
te vekstoni i muljnjaci (madstoni) s pukotinama isušivanja
(desikacijskim pukotinama) u natplimnom
intervalu. Potplimno-natplimna sekvencija je obično
dolomitizirana i sadrži anhidrit i gips. U potplimnom
intervalu dolomitizirani grejnstoni zadržavaju svoj
međuzrnski (inergranularni) porni prostor, osim kada
su cementirani (vezani) anhidritom. Dolomitizacijom
potplimnih sedimenata s muljevitom potporom se
gusti vapnenci s muljevitom potporom pretvaraju u
permeabilne zbog većih kristala dolomita i međukristalnog
(inerkristalnog) pornog prostora.
subvolcanic – subvulkanski, v. hypabyssal.
subweathering velocity – brzina ispod sloja s malom
brzinom širenja seizmičkih valova. Seizmička brzina
(brzina širenja seizmičkih valova, seismic velocity)
u sloju koji zaliježe neposredno ispod sloja s malom
brzinom širenja seizmičkih valova (low-velocity
layer). Ta seizmička brzina je izrazito veća od brzine
širenja seizmičkih valova u zoni s malom brzinom
širenja valova (zoni trošenja, weathered zone); v. weathering
velocity.
subzone – podzona. (1) Formalna ili neformalna potpodjela
biozone (v. biozone). (2) Potpodjela neformalne
stratigrafske zone bilo kojeg tipa.
success – uspješnost bušenja, v. success ratio.
succession – niz. U stratigrafi ji – (a) Broj litoloških jedinica
(rock units) ili ukupnost slojeva koji smjenjuju
jedan drugog (slijede jedan za drugim) kronološkim
redoslijedom, na primjer, skupna stratigrafska sekvencija
koja uključuje bilo koji broj (količinu) katova
(stage), serija (series), sistema (system) ili njihovih dijelova
prikazanu grafi čki u obliku geološkog stupca
ili neposredno opažanu na izdancima. (2) Kronološki
redoslijed litoloških jedinica (rock units).
success rate – koefi cijent uspješnosti bušenja, v. success
ratio.
success ratio – koefi cijent uspješnosti bušenja. Omjer
broja produktivnih bušotina i ukupnog broja izbušenih
bušotina. Može se izraziti u postocima, kao decimalan
broj ili kao omjer (na primjer, 20% ili 0,20 ili
1:5). Koefi cijent uspješnosti se može izračunati temeljem
povijesnih podataka te se tako mogu procijeniti
rezultati budućih bušenja. U SAD koefi cijent uspješnosti
iznosi prosječno 18% za istraživačke bušotine
i 80% za eksploatacijske bušotine. Sinonim: success
rate.
succinite – sukcinit, jantar, v. amber.
sucker rod – klipna (pumpna) šipka. Čelična šipka punog
profi la (katkada šuplja), obično duljine od 7,5 do
9 metara (25 do 30 stopa) i promjera od 12,7 mm do
47,625 mm ( 1 / 2 do 1 7 / 8 inča), u koloni uzlaznih cijevi
(tubing), koja služi za spajanje pogonskog pumpnog
uređaja na površini s dubinskom pumpom u naftnoj
bušotini, odnosno za prijenos snage od pumpnog
uređaja na ušću bušotine na dubinsku pumpu koja
se nalazi na nivou ili blizu nivoa fl uida u kanalu bušotine.
Spojene u nizu čine kolonu klipnih (pumpnih)
šipki. Otvaranjem i zatvaranjem ventila pumpe usisava
se nafta pri hodu kolone prema dolje, a tlači
(pumpa ili podiže na površinu) kroz kolonu uzlaznih
cijevi pri hodu prema gore. Klipne šipke mogu imati
navojni čep (završetak s muškim navojem) na oba
kraja ili navojni čep na jednom, a navojni kolčak
(završetak sa ženskim navojem) na drugom kraju za