Әлемдік

аян/ ден қояды. Бізден бүрынғы адамзат бүкіл әлемдіметафизикалық /табиғаттан тыс, сезім түйсіктерінеалдырмайтын/, трансценденттік /бақилы қ/ дүниенің бүдүниеге эманациясы /тегілуі/ деп білген және бүган бір сәтте күмәнданбаған. “Алтын ғасырда” мифологиялықперсонаждар, қүдайлар жер мен адамды жаратгы, ғарыштықзаң мен рухани әдеттерді орнықтырды, адамды бақыттыдүниемен жарасымды өмір сүруге үйретті. Акикат адамға обаста-ақ, әлмисақтан ашық еді, адам тек заң жолымен жүріп,өсиетті бүлжытпай орындаса болған еді. Ол үшін коғамдазаң мен рәсімнің орындалуын қадағалап отыратын әулетболды. Дәстүр-жаппай достүр еді, коғамның әдет-салтында,адамның жүріс-түрысында кездейсоқ ештеңе де жоқ еді.Басқаша болса, дәстүр ғасырлар бойы жасай алмас еді,әміршіні халық мүңын жоқтаған бірден-бір түлға ететін жарасымдыдемократия болмас еді. Бүкіл социум бір ғанакөзқарасты уағыздады. Ал кез келген әмірш і озінқүмырсқаның тасқа басқанын біліп отыратын ЖаратканИенің жердегі билігі шектеулі өкілі деп қана түсінді. Жерде, уақыт та, адамның жаны мен халык тіршілігі деғарыштық, тәни ырғақтармен өрістеді, метафизикалықтарихтың барлық циклдарына қатысып отырды.Мысалға айтайық, адамзаттың түлеп жасарғанынырымдай-тын, Қүдай үлының өліп, қайта тірілгенінбейнелейтін сюжет христиандықтың еншісі гана емес. Бүлаңызды мысырлықтардың өлтіріліп, көктемде қайта тіріліпотыратын бас қүдайы Озирис жайлы нанымдық жүйесіненүшырастыруға болады. Айсаның тірілгенін ырымдайтынПасха да көктемде тойланады. Адам жанының мистериясығарыштың түлеуімен сәйкес келеді, сол себепті табигатадаммен біртүтас, қанауға болмайтын объект ретіндепайымдалатын. Болмыс бүгінгідей қатерлі, танып-білумүмкін емес қүбылыс деп қаралмайтын. Барлыгы бір-біріменбайланыста жөне тепе-тендікте болатын.Қазіргі адам атом мен молекулага ыдыраган, қасаңгылыми түсіндірмеге сүйенетін қарабайыр дүниеде өмір сүріпотыр. Адам табиғаттан да, өз-өзінен де іргесін аулақ салган.Мәңгі жетіліп отыратын трансценденттік кемелдіктің орнынқүмырсқа тірлік, бір-біріне қайшы социум талаптары менжеке бастың мүддесі алмастырган. Адам бар болганы тетік.Түтыну бар, басқа ештеңе жоқ. Табигат қазба байлықтардың