Әлемдік

болганым жоқ, бірақ ешқандай насихат естімедім. Неге бүлай ?Кеңшілік етіңіз, маган кеңес беріңіз. ” Үстаз жауап береді-“Неге? Мен сені маган келгеннен бастап дзенге үйреттім ”Шәкірт қарсы болады: “Ендеше айтыңыз, ол үйреткеніңізне?” - “Сен мені күнде таңертең көрген сайын маган сәлембердің, ал мен саган жауап бердім. Таңгы асты әкелгендемен оны ризашылықпен қабылдадым. Мен сол арқылы ақылдыңне екенін көрсетпедім бе?” Мүны естіген шәкірт үстаз сөзініңастарын үққысьі келіп, басын төмен салып, ойга кетті. Сондаүстазы айтыпты: “Бүл жайлы ойлай бастаган бойда ол жоқболады. Сен мүны шүбәсіз, тікелей, ойсыз,толқусыз көруіңкерек. ” Осы жайт шәкірттің дзен ақиқатын үгуга тырысуынасебепкер бопты деседі.Дзен ақиқаты өзінің ең кішкентай бөлшегінің езівде ішпыстыратын, бірқалыпты, әбден мезі етерлік емірді ішкішығармашылыкқа толы онерге айналдырады.Бүл шынайыны ғылыми түрғыдан зерттеудің алдындатүрады және ғылыми жолмен қүрастырылған аппараттыңторымен үсталмайды.Дзен үғымындағы санадан тыс, эрине, қүпия, беймәлім,сондықтан да ғылыми емес немесе ғылымға дейінгі нәрсе.Бүл оның сана жетер жердің сыртында, бейнебір біз оныменмүлде айналыса алмас жерде жатқандығын білдірмейді.Керісінше, ол бізге ең жақын, интимді нәрсе және бүл оныүстап алу қиын болғандыктан да солай, бүл коздің озін өзікормейтіні сияқты. Санадан тысты сезіну ақылды арнайыжатгықтыруды талап етеді.Этиологиялық жағынан алганда сана бір кездері санадантыстан, эволюция процесінде, оянып шыққан. Табиғатсанадан тыс жасайды, одан адам шықты. Сана —секіріс,бірақ секіріс физикалық мағынасындағы байланысты үзуемес. ойткені, сана санадан тыспен түрақты жәнебүлжымайтын байланыста болады. Екіншісінсіз біріншісідежүмыс істей алмас еді —сана озінің операцияларына қажетбазисті жоғалтар еді. Міне, дзеннің Дао “әркімнің күнделікпақылы” дейтіні содан. Дао деп дзен біздің санамызда үздіксізжүмыс істеп түрған санадан тысты айтады. Келесі мондо(сауал мен жауап) дзеннщ санадан тысынан бірдеңе үғуғакомектесе алады. Монах үстаздан “әркімнің күнделіктіақылы” деген нені білдіретінін сүрағанда, ол айтыпты: “МеНант болсам —тамақ ішем, шаршаған кезде үйықтаймын”. -348