Әлемдік

қайта тіріледі, және бүдан былай елім де, ауру-сырқау даболмайды дегендерге де сенеді. Бірақ, үндіирандық жәнеиудей-христиандық эсхатологиялардағы сияқты, осынау жаңажарату мен Үжмақтың қайта оралуының алдында бірқатаргалами апатгар, жер сілкіну, жерге отты жаңбыр қүяды, тауларқүлап аңғарларды көміп тастайды, осы культті үстанбайтынақтар мен аборигендер қүртылады, т.т болып өтеді.Ілкі қауымдық халықтардагы милленаризмнің морфологиясытөтенше бай және күрделі. Біздің зерттеулеріміз үшінбірнеше мезетті нақтылап көрсету оте маңызды"6:1) милленаристік қозгалыстар галамның қайталамалықайта жаңгыруының мифтік-жоралгылық сценарийінің кеңкөлемді өрбітілуі ретінде қарастырыла алады;2) христиандық эсхатологияның тіке немесе жанамаықпалының болгандыгына, сірә, шәк келтірілмеуі тиіс;3) милленаристік қозгалыстың үстанушылары, батысмәдениетінің ьгқпальша түскенімен жоне ақ адамдардьщ білімімен дінін, сондай-ақ, олардың байлыгы мен қару-жарагын өзсүраныстарына сай бейімдеуге ынталылық көрсеткенімен, ісжүзінде Батыстың қарсыластары болып табылады;4) мүндай қозгалыстар әрқашан ла омірге пайгамбартабигалы күшті діндар түлгалардың арқасында дүниегекеледі, бірақ, саясатшылардың пәрменімен немесе саясимақсатта үйымдасады және пайдаланылады;5) осы қозгалыстардың барлыгында да мыңжылдықтыңақырында болатын дүниенің ақыры болмай қоймайтын ісдеп есептелінеді, бірақ ол міндетті түрде галами апаттаннемесе тарихи апаттан соң болмақ.Осындай қозгалыстардың саяси, әлеуметтік жэнеэкономикалык сипатын басымдыгын нақтылап жатудыңқажеті жоқ: ол онсыз да айқын. Бірақ, олардьщ күш-қуаты,олардьщ шыгармашылық әсері тек қана әлеуметтікэкономикалықфакторлармен шектеліп қалмайды. Сөз діниқозгалыстар жонінде болып отыр. Оларды жактаушылар,жақсы экономикалык жөне әлеуметтік жагдайларга жетуүшін, Заманның ақырын болатындыгын жария етеді және°ны күтеді, әсіресе, дүниенің қайта торітіліп жэне адамбақытының қайта қалпына келуіне ерекше үміт артады. БүлҚозгалысты үстанушылар жердегі бақ-берекені қалайды,116 Салыст.: M.Eliade, Mephistopheles et 1-Androgyne (Paris, 1962), pp.sq. (“Renouvellement costume et eschatologie”).83