Әлемдік

көрсету үшін Бак қолданған “Ғарыштық Сана” терминіндүрыс деп санар едім.54Мен осы терминді қолайлы санаймын, өйткені, санадантыс неғүрлым көбірек түйсінілген сайын, оның санадан тысболуы кёми түседі (және интеллектуалдық рефлексияғаайналмайды). Ғарыштық санадан тыс біз одан аулак түрганда,өзіміз шынайылыққа қатысты санадан тыс қалып отырғанда,санадан тыс күйінде қала береді. Біз қаншалықты оянып,шынайылықпен жүздескен болсақ, санадан тыс дүние дәлсоншалықты дәрежеде азаяды. Егер біз сана деудің орнынагарыиітақ саналылық десек, түлғаның әлдебір жерін емес,озіне есеп беру функциясын айтар едік.Жоғарыда талқыланғанның бәрінің дзен-буддизм менпсихоанализ арасындагы байланысқа қандай қатысы бар?Дзеннің мақсаты —нүрлану, шынайылықты шүбәсіз,рефлекстік емес жолмен, аффектілік кірленусіз жәнецеребрациясыз қабылдау, Ғарышпен озара қатынасқа түсудіңжүзеге асуы. Бүл жаңа тәжірибе интеллекгіге дейінгі, баланыңкінәратсыз қабылдауын қайталау, бірақ жаңа сатыда —адамақылының, обьективтілігінің, дербестігінің толық дамығансатысында қайталау. Баланың шүбәсіз тану тәжірибесіогейсіту, ажырату және субьектіге боліну тәжірибесіне дейінболса, нүрлану тәжірибесі одан кейін болады.Психоанализдің мақсаты, Фрейд түжырымына сүйенсек,санадан тысты саналыға айналдыру, “Ол”-ды “Мен”-геайналдыру. Әрине, ол іздеген санадан тыстың мазмүнытүлғаның шағын бөлігімен —сәби кезде өмірлік болған,бірақ кейін үмытылған инстинктілік қүмарлықтарменшектелетін. Аналитикалық тәсілдеменің мақсаты осы54 Richard R.Buche, Cosmic Cosciousness, A Study in the Evolution of theHuman Mind (Innes and Sons, 1901, N.Y., Dutton, 1923, 17 th ed. 1954)Бактың кітабы өз үстанымы бойынша, бәрінен менің еңбегімніңтақырыбына жақын екенін айта кету керек. Бак білімді, тәжірибелі психиатрда, “жеке меншікті жокка шығарып, жер бетінен екі кырсыкты —байлыкпен кедейлікті жоятын” социалистік коғамның кажеттігіне терең сенімменқараған элеуметшіл де болған. Осы кітапта ол адам санасынынЭволюциясы туралы болжамды дамыта түседі, ол бойынша адамхайуандарының “карапайым санасынан” адамдық санаға дейін дамыған,қазір ол Ғарьпптық Сананың табалдырығында түр, бүл - соңғы екі мыНжылда көрнекті адамдардьщ басынан өткен революциялык өзгеріс. Бактынғарыштық сана деп суреттеп отырғаны дзен — буддизмдегі сатори депаталатын тожірибеге, менің ойымша, дөл сәйкес келеді.324