Әлемдік

“Бодхисаттава жэне Будда эпитеттері арасында айырмажүргізуге болады. Бодхисаттва —оятушы, ал, Будда оянғантіршілік иесі”.Будданың арыстан тағы туралы: “Бүл кәділгі тақ жәнезайырлы патшалықтағы патша абыройының символы, онда(зайырлы патшалықта) патша адамдар арасындагы арыстанболып табылады, үйлес түрғыда, Нүрлы (Будда) руханиүстаздар, философтар жэне эулиелер арасындагы арыстанболмақ, сөйтіп, ол оз доктринасын жарияламакқа дауысынкотерген кезде, барлық басқа дауыстар, оны басугақауқарлары жетпей, үнсіз қалады. Сондықтан да, оныңуағызы арыстанның ақыруы іспетті... өйткені, шөл даладаарыстан ақырған кезде, барлық басқа жануарлар оныңжақындап келе жатқанынан үрейлене үнсіз қалады”.Қытайда көкте мекендеуші айдаһар түнек күштеріменбайланыспаған жағымды тіршілік иесі саналады. Ол рухтандырушыжаңбыр болып танылады, ол —қүргақшылық немесесу тасқыны кездерінде соған қарап үн қататын сулар рухы.Айдаһар күш пен мейірім үлгісін кейіптейді. Оның игі күштерішенеуніктің жаксы әгамшілік жұмысьш мінездеу үшін пайдаланыладыәрі, бүған қоса, айдаһар биік абырой символы болады.Айдаһар таза символдық ой-қиял жемісі болыптабылатындығы діндарлар зердесінде оның болымдылығымен табиғилығын кейіптесе керек ... Коптеген ғасырларбойына айдаһар мифтік жануар, символдық түлға жәнеметафизикалық идея ролінде көрініп келді. Қытай өнеріндеайдаһар образы, әсіресе, жиі пайдаланылады; бүл —найзағайдай шапшаң әрі дауылды желдей тегеурінді,қүпиялы, қиял-гажайып, ілтипаты басым үрей үялататынтіршілік иесі; бүлттар мен түман арасынан пайда болып,оны тек табиғаттың үлы рухани күштеріне ашық нүрлыақылдар гана коре алатын тіршілік иесі.Бүл түргыда Окакура Какузоның былай деп жазганыбар: “Қиыр Шыгыста айдаһар жогаргы күшпен немесе өзайналасына орай, жаңа пішіндер қабылдаган үстіне қабылдап,тірі зат атаулының бәріне бойлайтын, бірақ, ешкім де онынаяқталган түрін коре алмайтын ілкі себеппен байланыстақабылданады. Өз бетінше айдаһар үлы мистерия болыптабылады. Ол адамдардьщ аягы жете бермейтін үңгірлерде,не болмаса, түпсіз түңгиық теңіз терендерінде жасырынып,озінің бірте-бірте оянуын күтіп жатады. Іс-әрекетке оянған464