Әлемдік

39-40) сияқты. Артынан ғаламның жаңадан жаратылуыкелетін жаппай ойран болу жоніндегі миф (ragnarok) германмифологиясының компоненті болып табылады. Осыныңбарлығы, үндіевропалық мәдениетке Ғалам ақыры туралымифтің белгілі болғандығын көрсетеді. Жақында СтигВикандер, өзінің егжей-тегжейінде тиісті үнділік жәнеиранды қ аңыздарға төтенш е үқсас болып келетінэсхатологиялық ш айқас ж әніндегі герман мифініңболғандығын ашты. Үндістанда, Брахмандардан бастап,және, әсіресе Пураналарда терт Ю га, яғни, терт “ғаламүрпағы” туралы идея дами бастаған101. Бүл теориялардыңмәні —ғаламды уақыт па уақыт (циклді түрде) кирату менжасау, және бастаудың кәмілдігіне деген сенім. Буддистермен джайнистер де осы идеяны үстанады, сондықтан,жаһанды мәңгі жарату және қирату туралы ілімнің панүндіевропалықболып табылатындығын түспалдауға болады.Бүл жонінде біз “Мәңгі қайта оралу туралы миф” дегенеңбегімізде қарастырып откендіктен қайталанып жатпаймыз.Тек, “мындаған “махаюгадан” түратын, барынша толықтүрінде (т аһаргаіауа, үлы ыдырау) циклдің соңындақайталатын толық цикл ыдыраумен {ргаіауа) аяқталатындығын”еске саламыз102. Махабхарата мен Пураналарбойынша, кокжиек жалындап, аспан тобесінде жеті немесеон екі күн пайда болады, олар теңіздерді қүрғатып, жердіортейді. Самвартака (ғаламдық орттің оты) бүкіл жаһандықиратады103. Сосын, 12 жыл бойына тоқтаусыз носер жауып,жер су астына кетеді, ал, бүкіл адамзат қүриды ( Visnu Ригапа,24, 25). Мүхиттың бетінде, үйқысы келген Вишну ғаламдықжылан Шешаға мініп, үйықтап отырады ( Visnu Ригапа, 4, 1-11). Содан кейін барлығы да, басынан бастап қайта пайдаболады, осылайда шексіздікке дейін жалғаса береді.“Ілкі бастаулық уақыттардың кәмілдігі” туралы мифкеқатысты айтар болсақ, оны Критаюга деп аталатын бірінші“ү р п а қ қ а” тән, пәктіктен, акьілдан, ж ырғалаңнан(блаженство) және аламдардың үзақ ғүмыр кешетіндіген101 Төрт Юганың атаулары алғаш рет Aitereya Вгаһтапа-да (VII, 14)кездесе бастаған.102 Le Mythe de 1-Etemel Retour, p. 170. Сондай-ақ, салыст.: Images etSymboles (Paris, 1952), pp. 80 sq.103 Салыст.: Emil Abegg, Der Messiasglaube in Indien und Iran (Berlin,1928), p. 34, n. 2.75