Әлемдік

“Інж уге М адақт ы ң” жалғасы бар (кетер алдындаоғланнын шешіп кетіп, қайтып оралған соң киген “нүршашқан киім”), бірақ, оның біздің тақырыбымызға тікелейқатысы жоқ. Қуғынға үшырау, бөгде елде түтқын болу,түткынды үйқы сы нан оятатын және жолға шығуғашақыратын жаушы тақырыптары Сохравардидің “Батыскақуылу жөндегі әңгімесінде” кездесетіндігін айта кетеміз174.Қай жүрттьщ (сірә, ирандық болуы қисындырақ) мифіненбастау алғандығына карамастан “Інжуге М адақтың”артықшылықтарының бірі - оның дарамалық формадабірнеше кең танымал гностикалық мотивтерді көрсетуі.Жақында жарық көрген кітапта гностиқалық символдармен бейнелерді талдай отырып, Ганс Ионас “қүлау, түтқынболу, далаға тасталу, аңсау, қалтиып қалу, үйқы, мае болу”мотивтерінің маңыздылығын баса атап көрсетеді175. Осытізімді жалғастырып жатудың қажеттілігі жоқ. Тек, елеулімысалдардың бірнешеуін ғана атап көрсетеміз.М атериялдыққа және “тән рахатын тануға дегенынтығуға” бет бүрған жан өзі туралы түсініктен айырылады.“Ол өзінің о бастағы мазмүнын, өзінің кәміл кіндігін, өзініңмәңгі мән-мағынасын үмытады”. Әл-Хатибидің нақ осысөздері бізге Хараниттердің сенім-нанымдары жоніндегітүсінікті бере алады176. Гностиктердің козқарасы бойынша,адамдар тек үйықтап жатпайды, олар үйықтағанды жақсыкөреді. “Неліктен сендер әрқашан да үйқыны жақсыкөресіңдер және қателескендерге қосылып кателесебастайсындар” —Гинза осындай сауал қояды177. “Кімде кімүйқыда жатқан болса, сол қатты үйқысынан оянсын” —Иоанның Апокрифінде осылай жазылған178.Дәл осы мотивті біз манихейлік космогониядан да табааламыз, Теодор Бар-Хонайда бүл туралы былай делінген:“Қасиеггі Иисус бейкүнә Адамға179, оны босату, оліммен174 Henry Corbin, “L-Homme de Lumière dans le Soufizme iranien” (Ombreet Lumière, Paris, 1961, pp. 137-257 Өжымдық жинақта), pp. 154 sq. Оньщбұрынғы еңбектеріне қатысты библиографиялық сілтемелер бар.175 Hans Jonas, The Gnostic Religion (Boston, 1958), pp. 62 sq.‘76 H.Jonas, op. cit., p. 63.177 Сілт.: Jonas, p. 70.178 Jean Doresse, Les Livres secrets des Gnoctiques d-Egypte. Vol. I (Paris,1958), p. 227.179 FЬүл жердегі жэне осыдан осы такырып ауқымындағы Адам —Қазақ тіліндегі “адам, кісі” дегенді білдірмейді, ол — бүкіл адамзаттыңтүпкі атасының есімі.133