Әлемдік

құдайы болымды дүниеге келу идеясын да қабылдамайды:“Бірақ, өлімділер болса, тәңіриелер туады (дүниеге келеді,тудырады), киім киіп жүреді, өзіндік тіл мен тәнге иеболады деп ойлайды” (В 14)201. Ең алдымен, ол тәңіриелердіңантропоморфизмін сынайды: “Егер бүқалар, аттар жәнеарыстандар қолға ие болып жэне, адамдар сықылды, суретсалып, әр түрлі туындылар жасай алган болса, онда, аттарөздерінің тәңіриелерінің пішінін атқа үқсас, бүқалар —бүқаға үқсас етіп салып, өз тәңіриелеріне өздерінікі сияқтыкескін берген болар еді” (В 15)202. Ксенофан бойынша,“барлық тәңіриелер мен адамдардьщ үстінде түрған қүдайбар; оның сырт келбеті жэне ойлау қабілетінің кәдуілгіөлімділердің сырт келбеті мен ойлау қабілетіне ешқандайүқсастыгы ж оқ” (В 23).“Классикалық” мифологияға катысты осындай сынипікірлерден қүдайы болым түжырымдамасын ақындардыңатропоморфизмінен босатып алуға деген талпыныстыбайқауға болады. Пиндар сияқты терең діндар автордың өзі,сенуі мүмкін емес мифтерді қабылдамайды ( / Olympiqul, 28және келес.). Эврипидтегі қүдай түжырымдамасы түтастайКсенофан сынының ықпалымен қалыптасқан. Фукидид өмірсүрген түста mythologes деген анықтауыш “дәлелдері жоқ,ойдан шыгарылган” деген, ақиқат пен болымга қарамақарсьшықтыбілдірген203. Платон { “Республика”, 28 жэнекелес.) ақындарды, олардьщ Тәңіриелерді бейнелеу үрдісіүшін айыптаганда, өз сөздерін, сірө, ырқына көндірілгенаудиторияга арнап айтқан сияқты.Александриялық риторларда мифологиялық дәстүрдісынау үсак-түй екш ілдікке дейін ж еткен. Томендекоретініміздей, христиандық апологеттер, Інжілден тарихиэлементгерді алып тастау қажет болган кезде, осы авторлардыпайдаланды. Александриялық гүлама Элий Феон (шамаменб.з. II г.) қандай да болмасын мифтің немесе тарихи әңгіменің201 G .S.Kirk et J.E.Raven-нің төржімесі, The Presocratic Philosophers(Cambridge, 1957), p. 168; сонд. салыст.: Kathleen Freeman, Ancila Pre-Socratic Philosophers (Cambridge, Mass., 1948), p. 22. Милет мектебінеоатысты материалдар мен библиографияны мын. табуға... : Pierre-MaximeSchuhl, Essai sur la formation de la pensee grecque (2e éd., Paris, 1949, P-163 sq., ж„не: Kathleen Freeman, The Pre-Socratic Philosophers. A Companionto Diels, Fragmente der Vorsocratiker (Oxford, 1946), pp. 49 sq.202 G .S.Kirk and J.E.Raven-нің тэржімесі, op. cit., p. 169.203Салыст.: Thucydide, Histoire, I, 21; W.Jaeger, op. cit., pp. 19, 197-198.154