Әлемдік

жерден” бастамайды, өзіне дейінгі қоғамның ежебілік мифтіккелтірімдерінің бір бөлігін қабылдап, өзгертеді, жаңасынқосады, күрделендіреді. Осылайша, қоғамдар ауысқансайын, миф те ауысып отырады, бірақ бүрынңғы қоғамныңежебілік түсініктері сарқыншақ түрінде сақталып отырады.М іне, бүгінгі қазақты ң қолы нда (сөздік қорында,фольклорында, әдет-ғүрпында, мінез-күлқында, өнерінде)бар ежелгі біліктер —осындай сан мың жылғы өзгерулердіңең соңғы нәтижесі, сарқыты, “ бастапқы сорпаныңсорпасының... сорпасы” болып табылады. Сондықтан,қазақтағы мифологияның болмысын тек реконструкциялаужолымен ғана тануға болады.Миф —жалғандықты, ойдан шығарылғанды білдірмейді,бірақ “жалған миф” деген де, “ақиқат миф” деген де болады.Мәселен, бүгінгі қазақтың танымал мифі —оның Алаштыңүш баласынан таралғандығы. Басқа да мифтері бар. Осымифті абсолютті тарихи айғақ деп есептеуге болмайды,сондай-ақ оны жалған дей салудың да жөні жоқ. Өйткені“Қазақтың Алаштың үш баласынан таралғандығы” жөніндегімиф арғы қазақтардың көне руханиятына сүйеніліп, қазақхалқының тарихымен байланысты қалыптасқан “қогамақиқаты”. Оны түсіндірудің өз әдістемесі, қисыны, жүйесібар, тек осыларды әлі меңгеріп кете қойғанымыз да жоқ.Әр халыктың, мөдениеттің, діннің оз мифі бар. Текосы мифтің танымал болу дәрежесі әр халықта әр түрлі.Біреулері оны дамыған күйінде сақтай алса, екіншілері онысақтай алмаган, ал үшіншілері —өздерінің фольклорындагы,тіліндегі, мәдениеті мен өнеріндегі мифті тани, табаалмайды. Өйткені, әр халықтың тарихи тағдыры әр түрліболып шыққан, сондықтан, мифтік мүраны түсінудің, оныңжасырылған шифрларының кілтін тауып ашудың нәтижелерітүрліше болып шығып жатады. Дүрыс түсінілсе мифтікмүраның нақты қоғамға берері мол, үшантеңіз. Шалағайтүсініліп, оны тар мүдцелі ортада, әсіресе саяси мақсаттардапайдаланар болса мифтің қоғамға, нақты халыққа тигізерзияны да мол болып шыгады.Мәселен, 19 гасырда қалыптасқан “үндіевропалық”делінетін тілдік теориясының қойнауынан өсіп шыққан атгасмифологиялық мектеп, адамзаттың белгілі бір тобынқалгандарынан артық етіп шыгаруды, осындай артық16