Әлемдік

Жоқболымға барар жолда келе жатыр” дегенді трагедиялықбілуден шығып отыр.Бірақ, үнді философы кейбір қазіргі заманғыфилософтардың осындай жаңалықтан шығарылғанқорытындыларымен танысқанда қапелімде не айтарын білместе еді. Майя диалектикасын түсінген үнді оныңиллюзиясынан босанып шығуға тырысады, ал, европалықтарболса, осындай жаңалықты (түсінікті ашуды) қанағат етеотырып, дүниенің нигилистік және пессимистік бейнесінжасаумен шектеледі. Біз европалық ой-машықтағы осындайтенденцияның себептерін талқылап жатпаймыз. Тек оны уөжшығару үшін үнді философының қарауына үсынамыз. Үндіүшін, егер, арты абсолюттік Болмысты іздеуге үласпайтынболса, мүндай ғаламдық иллюзияны ашқанның (білгеннің)еш мөні жоқ. Майя үғымы Брахман үғымынсыз мәнмағынасызболып шықпақ. Шығыстың тілінде айтар болсақ,алдын ала белгіленіп қойылғанынды сезінудің, егер сеналдын ала белгіленіп қойылмағанға бетіңці бүрып, босатылыпшығудың жолын іздестірмейтін болсаң, ешқаңдай мәнмағынасыжоқ. Майя —бүл ғалами келтірім және, ақырдыңақырында, иллюзорлы, бірақ, адам осы түсінген кезде, олмайяның шымылдығын сыпырып алған кезде, ол абсолюттіБолмысқа, ақырғы ақиқатқа бетпе-бет келеді. Күйзелу біздіңшайқалақтаған жағдайымыз бен біздің түбегейлі болымсызды-ғымыздысезінуден туындайды, бірақ, осындай сезінуөз табиғатында ақыр болып табылмайды, бар болғаны біздіңдүниедегі сүрмегіміздің алдамшылығын анықтауғакомектеседі. Нақ осы сәтте сананың екінші оянуы келеді:Адам, Үлы Иллюзияның, майяның біздің білместігімізге,яғни, өзін ғаламдық қалыптасу мен тарихилыққашендестіруінің жалған және абсурдтығына негізделгенінбайқайды. Үнді философы, “шынуайтында, біздің нағыз“Меніміз” —біздің атманымыз, ал біздің пурушамыздыцбіздің тарихымыздың сансыз ситуацияларына ешқандайқатысы жоқ” деп түсіндірген болар еді. “Мен” Болмысқақатысады; атман Брахманға шендес. Үнді үшін біздінкүйзелісімізді түсіндіру оңай: біз өзіміздің, силлогизмнінелеңсіз (абстракциялы) мән-мағынасында ажалды емес емесекеніндігімізді, озіміздің Уақыттың болмай қоймайтынжалмауында, өлу процесінде, оліп бара жатқанымызды жаңағана түсініп отырғандықтан да қиналып отырмыз.258