Әлемдік

Грек мифологиясы туралы ішкі тебіреніссіз сөз қозғауқиын. Өйткені, нақ осы Грекияда миф эпикалық поэзияға,трагедия мен комедияға, сондай-ақ, пластикалық өнергешабыт мен бағыт беріп отырды, екінші жағынан, нақ осыгрек мәдениетінде миф үзакка созылған және терендетілгенталдауға тап болды, нәтижесінде ол түбегейлі түрде“демифтенген” болып шықты. Ионийлық рационализмніңсамғауы “классикалық” мифологияны, өз керінімін Гомермен Гесиодтың туындыларында тапқан, үсті-үстіне кеміребастаған сынмен түспа-түс болып шықты. Егер европалықтілдердің барлыгында “миф” деген сөз “ойдан шыгарылган”дегенді білдіріп отырса, онда ол осыдан жиырма бес гасырбүрынгы гректердің осылай деп қорытуының салдарынанболып отыр.Қалаймыз ба, қаламаймыз ба, бірак грек мифін, еңқүрыганда, батыстық типтегі мэдениет ауқымьшдағы, түстепжорудыңбарлық талпыныстары, азды-көпті мөлшерде грекрационалистерінің сынының алдын-алга белгілеген сарыныбойынша анықталады. Коріп отырганымыздай, бүл сынның“мифологиялық ой-машыгы (мышление)” деуге болатыннәрсеге, немесе осылармен анықталатын жүріп-түруформаларына қарсы багытталуы сирек болган. Сын, еңалдымен, (Гомер мен Гесиодта шыгармаларында баян болган)қүдайлардың жүріс-түрысына қатысты еді. Ксенофонполинезиялық космогониялык мифке, немесе, Ригведасияқты елеңсіз (абстрактный) ведалық мифке қалай қарареді? Бірақ мүны қалай білуге болады? Рационалистердіңшабуылының нысанасы тәңіриелердің (божества) күләйлан(взбалмошное) жүріс-түрысы мен жөнсіз наздары (каприз),олардың әділетсіз әрекеттері, сон дай-ақ, олардың“көргенсіздігі” (аморальность) болгандығын баса атап корсетумаңызды. Олардың негізгі сыни дүрсе қоя берулері, Қүдайтуралы барынша самгаулы идеядан өрбіп шықты: кәміл Қүдайкөргенсіз, әділетсіз, қызганшақ, кекшіл, білімсіз, т.т. болаалмайды. Осыган үқсас сынды кейінірек христиандыкапологеттер қабылдап алып, одан әрі үдете түсті. Ақындаркелтірген қүдайы болымды миф ақиқат бола алмайды дегентезис, бастапқыда интеллектуалдық грек элитасынынортасында, кейінірек, христиандықтың жеңісінен кейін, бүкілгрек-роман дүниесінде үстемдікке болып шыкты.Бірақ, Гомердің теолог та, мифограф та болмагандыгынестен шыгармаган жон. Ол грек діні мен мифологиясынын150