Әлемдік

емес еді. Миф адамды мистерияның табиғатына ендіререді, адамның өзі солардың перзенті болып табылатын табиғатаясында өрістеп, аспан мен Жердің қүпиясы мен сырынақанықтырар еді. Сол себепті адамның, өзіне арналғанмистерияға қатысуында түрған ешқандай ғажайып жоқ.Дүние ерекше кие мен қасиет-тер үйысқан жер, айрықшазандармен өмір сүреді. Бүл зандар бүзылса, аяғы үлкен күйреугеапарып соғады, сол себепті, миф, табигатты “ауыздықтауды”жэне адамды өз жанының қүпиясына жетілудіүйретеді. Тіпті үй салудың, үй қүдайлары-ның михрабынорналастырудың, кәсіпті қалай меңгеру мен өлген адамды одүниеге шығарып салудың арнайы қағидалары болған.Элиаденің еңбектерінде біз қасиетті уақыт пен кеңістікүғымдарымен түбегейлі танысамыз. Барлық әлемдік діндеросы үғымдарға негізделген. Осыған орай, Элиаде, бүгінгізаманның, қүдай мен дінге селқос адамының әзі, түпнегізінде бүрынғы адамньщ парадигмасын қайталайды, ойшаболса да өзінің ойсыз-қамсыз күн кешкен балалық шағынеске алады дейді. Элиаденің еңбекгерінен, біз, діни сананыңең басты үғымдарының кешенін ашамыз. Мысалға,“Дүниенің кіндігі” кеңістіктегі түрлі деңгейлі мифтердіңтоғысып, киемен тілдесуге мүмкіндік беретін нүкте. Дінимейрамдар да күнделікті күйкі тірліктің ағымын кесіп киелідүниемен қауыша алатын үрымтал кезең. Фәни жалғаннанбой тартып “Демалатын қүдай” мен белгілі бір саланы ғанамеңгеріп қадағалайтын үсақ қүдайлар бізді мәжүсиліккетірейді. Мүсылман-традиционалист Фритьоф Шюон озініңеңбекгерінде Элиаде бастаған тақырыпты ары жалғасгырыпмәжүсиліктің жайын түсіндіреді. “Дамылдаған қүдай”дүниені жаратушы адамның қолына, оны уақыттыңқүлдығынан қүтқаратын, шын менен жалғанның арасынажыратып асқақ дүниеге жеткізетін жіптің үшын үстатыпкеткен. Ал үсақ қүдайлар фәни істерде жетістікке, ғанибеткежеткізем деп уәде беріп, түптеп келгенде адамды фәнигематап тастайды.Әлім, түс пен ес омірдің түпкі мәніне тікелей қатысты,оның откелі екенін, табалдырық екенін үғындырып мәңгіомір жайындағы түсінікке жетелеп апарады. Бүрынғы асқақахуал күй жайлы естелік және сол естеліктің үмытылып,еміс-еміс қана адам жадында жаңғырып отыруы, оның564