Әлемдік

сатысынан өтіп кеткен халықтарда да кездесіп отырады.Тибеттің түргындарында және түркі-моңголдарда Гэсэрсияқты эпикалы қ жырларды тек түнде және қыстажырлайды. “Мүндай жырлауларға ғажайып әрекеті бар күштаңылады. Олардың көмегімен саят кезінде немесе соғыскезінде сәтгілікке жетуге болады (...) Мифті окудың алдындақуырылған арпаның (ячмень) үны төгілген кеңістікдаярланады. Тындаушылар оны айнала отырады. Жырлаубірнеше күнге созылады. Жыр айтылып отырган жерде біркездері Гэсэрдің түлпарының тағасының іздерін көргендігіайтылады. Осылайша, мифті орындау барысында сол мифқаһарманының келіп қатысып отыруына мүмкіндік бергендеп түсінілген”16.Мифтер бізге нені ашып бередіАборигендердің “кәміл шын баяндар” мен “ойданшыгарылганның” арасында жасап отырган айырмашылықтарыелеулі. Әңгімелеудің екі категориясы ла уақыттықтүргыдан алганда алыста, багзы замандарда болып өткеноқигалар қатарына жататын “озалдар” болып табылады.Мифтердің негізгі кейіпкерлері қүдайлар мен бетер-тектісүриеттер (сверхъестественные существа), ал ертегілердікі —қаһармандар мен сиқырлы қасиеттерге ие жануарларболганына қарамастан, барлыгына да орнақ белгілер бар,бүлар күнделікті дүниеге жатпайды.Жэне, солай болса да, аборигендер бүл баяндардың бірбіріненмүлде өзгеше болатындыгын сезіне білген. Мифтікбаяндар адамның өзінв тікелей қатысты болса, ертегілермен мысалдар, тіпті олар дүниеге өзгеріс енгізген күнніңөзінде де (кейбір жануарлардың анатомиялық жәнефизиологиялық ерекшеліктері), адамның сыбага-несібенеөзгеріс енгізбейді17.16 R.A.Stein, Recherches sur 1-ерорее et le barde au Tibet (Paris, 1959),pp. 318-319.17 Әлбетте, бір тайпа үшін “коміл ақикатты” болып есептелген аңызкелесі бір, көршілес тайпа үшін “ойдан шыгарылган” болып есептелетін.“Демистификация” — модениеттің бағзы сатыларында-ак көрінебастайтын процесс. Ең бастысы — “тағылардың” оркашан да мифтер(“ақиқат баяндар”) мен ертегі, аныздардың (“ойдан шығарылғанбаяндар”) айырмашылығын сезіне біліуінде.31