Әлемдік

Ғүрыптар едәуір шырмаулы жөне ортақ белгілеріңжинақтау үшін күрделі болып шыққан. Оның үстіне, бізолардың маңыздырақтарына ғана тоқталумен шектелмекшіміз.Біріншісі тііуа, ол балалық шақпен қоштасуды атапөтеді: он екі жастар шамасында баланы тағы, бүталы (тоғайлы,буш) алқапқа апарады, және ол жақта оның денесіне басынанаяғына дейін адам қанын жағады. Бірнеше ай өткен соңоның мүрнын теседі және сол тесіктен қауырсын өткізеді.Осыдан кейін бала арнайы есімге ие болады. Екінші,неғүрлым мақызды ғүрып —піштіру (сүндетке отырғызу)ғүрпы, ол екі немесе үш жыл өткен соң барып істеледі. Олтылсымдықтың озі болып табылады. Баланы оның отбасысыжәне бүкіл тайпа, қүдды бір ол өліп қалғандай, жоқтайды,жылап-сықтайды. Кейбір мөн-мағынасында ол расында даөліп қалған, түнде оны орманға алып барады, сол жерде олалғаш рет киелі өндерді естиді. Орман арғы (о) дүниеліктіңсимволы болып табылады: біз осыменен қарабайырхалықтардың ғүрыптары мен тылсымдауларында әлденешерет жолығысатын боламыз. Бірақ, басқа нышан-белгілер деөлу процесіндегі баланың өз жай-күйінің түбегейлі түрдеөзгертіндігін көрсетеді. Келесі күні еркектердің әрқайсысықолдарының күре тамырын кесіп, аққан қанды ыдысқажинайды. Тыр-жалаңаш жатқан, ештеңені көріп-естімес үшінкоздері байланып, қүлақтары бітеліп жатқан бала, оттыңжанында отырып коп мөлшерде қан ішуі тиіс болады. Олқанның озіне өлім әкелетіндігіне сенімді, бірақ, бақытынақарай, аз уақыт өткен соң, жетпекті өткізіп жатқантуыстарының да әлгі қаннан ауыз тиіп -отырганын көреді.Бала өзірше жерде қала түрады. Оның тізелерін қалқан жауыптүрады. Содан кейін оған еркекгер бірінен соң бірі жақындапкеле бастайды, олардың кесілген күре тамырларынан шыққанқан оның басына тамады. Осыдан соң туысқандарының біреуібаланың беліне адам шаштарынан өрілген белбеуді байлайды,бүкіл тобыр лагерьге қайтып оралады, мүнда әйелдер ментуысқандары тағы да оны жоқтай бастайды. Асты жорлғылықтүрғыдан қабылдағаннан кейін, жетпекшіге жағылуға дайыналауды тапсырады және осының оған оның жыныс мүшелеріөртеніп кететін отты жағуға көмектесетіндігін айтады. Келесікүні жиырма торт күнге созылатын, саны коп рэсімдермен(біз оларға тоқталып жатпаймыз) үзіліп түратын саяхатбасталады. Баланың касына оның еркек туысқандарыныН208