Әлемдік

Келесі күні Гайнувеле үйге оралмаған соң, Амета оныөлтіріп тастағанын түсінеді. Ол қыздың денесін тауып,шүңқырдан қазып алады, денесін бөлшектеп, бөлшектердіэр жерге жерлейді, өзіне тек қолдарын ғана калдырады.Дененің жерленген бөлшектерінен сол кезге дейін белгісізболып келген өсімдіктер өсіп шығады, олардың астамырлары,сол уақыттан бастап адамдардьщ негізгі асынаайналады. Амета Гайнувеленің қолын Сатена есімді басқадема тәңіриеге береді. Би алаңында Сатена тоғыз орамдыиірмек (спираль) кескінін сызып, ортасына түрады.Гайнувеленің қолынан ол есік жасайды, бишілерді шақырыпалып, оларға былай дейді: “Сендер оны олтірдіңдер,сондықтан да енді гәрі мен бүл жерде түрғым келмейді.Осы жерден тап бүгін кетемін. Ал қазір маған осы есікарқылы жақын келулерің керек”. Есіктен өткендер адамқалпын сақтап қалады. Қалғандары жануарларға (шошқа,қүстар, балықтар) және рухтарға айналып кетеді. Өзінадамдардың тек өлгеннен кейін ғана көре алатындыгынжария еткен Сатена Жер бетінен ғайып болыпты152.Ад.Е.Иенсен осы мифтің палеомәдениеттің жер өңдеушітайпаларының діні мен көне қабылдауын түсінудегі маңызынкөрсетіп берді. Төңірие-деманы, бүгінгі адамзаттың атабабасыболып есептелетін демалардың өздерінің өлтіруіалдыңғы заманды (оны “үжмақтық” деп бағалауға болмайды)тәмәмдеп, өзіміздің қазіргі ғүмыр кешіп жатқан осы шақтықзаманымызды ашады. Демааар адамдарға, яғни, өлімді, еркекжәне өйел болып бөлінген жандарға айналған. Өлтірілгендема туралы айтар болсақ, оның ғүмыры, не оның оз“жасағандарында” (жеуге болатын осімдіктер, жануарлар, т.т.),немесе оліктер үйінде (оның озі осыған айналған), немесе“олімнің оз болымында”, яғни, озінің олімі арқылы оныңөзі дүниеге келтірген әдісте жалғаса бермек. Дема тәңірие,152Ad.Е.Jensen, Das religiose Weltbild einer fruhen Kultur (Stutgart, 1948),PP- 35-38; сонд. салыст.: Joseph Campbell, The Masks of God: PrimitiveMythology (New York, 1959), pp. 173-176. Осы мифологиялық мотивтіңкең таралуы жонінде, салыс.: Gudmund Hatt “The Com Mother in Americaand Indonesia” (Anthropos, LVI, 1951, pp. 853-914). Герман БауманныңКарсы уәжлерімен (салыст.: Das doppelte Geschlecht, Berlin. 1955)^Д Е.И енсен “Der Anfang des Bodenbaus in mythologischer Sicht”( ideuma, 1956, pp. 169-180) мақаласында пікір таластырады. Сонд.*^РаЧ.: “Die Problematic der Mythologeme “Hainwele” und “Prometheus”(Anthropos, LV, 1960, pp. 215-238).208-8113