Әлемдік

елемеу, айтпау —кеңестік дәуір ғылымының басты міндетіболды. Оның устіне Кеңес Одағындағы түрк тілдесхалықтардың сандық үлесі, демографиялық потенциалы,діни, мәдени түрғыдан алғанда бөгделігі де қауіп тугызатын.Міне, осындай тарихи өткен және реалды баршылықжағдайында түрк халықтарының тарихындағы “орыстыңөзін уысында үстаған сәттердің болғаны”, “түрк тілдікөшпелілердің бір кездері орыстарға қарағанда жоғарымәдениетке ие болғандығы”, т.б. осы сияқты жартылай аңызбен жартылай тарихи шындыққа негізделген тарихи жад,егерде фольклорлық, тілдік материалдармен үштастырылаотырып, ең бастысы —зерттелуіне шығармашылық еркіндікпен мүмкіндік берілген жагдайда, жаңа “ақиқат мифті”туғыза алуға қабілетті еді. ‘Ал мүндай миф Кеңесм ем лекетінің түтасты ғы на, орыс үлты ны ң тарихи“ евразиялы қ” миссиясына (мессионерлігіне) қауіптөндіретін. Сондықтан, осындай ықтималдықты жөргегінде,тумай жатып түнш ықтырмақ болған кеңестік саясиидеологиялықбилік 1940-шы жылдардың аяғынан бастапақтүрк халықтарының фольклорлық мүрасына, ең алдыменбатырлық, тарихи жырларына ш үйліккен еді (онытатарлардағы “Едіге”, “Шора батыр” жырларына тиымсалынуынан, осындай науқанның қазақ, басқа да түркхалықтарының жырларына қарсы жүргізілгендігінен көругеболады). Мүндай алдын-ала қамдану саясаты өз нәтижесінберді де, қалай болғанда да әдебиет, фольклор тарихынзерттеушілер жырлардың генезисі мең болмысын шалашарпызерттеумен гана шектелетін, коптеген тақырыптардытіпті де қарастырмайтын болды. Бүл такырып —зертгеушілерүшін аса қауіпті болып ш ықты да, оның салқыныфольклордың жекелеген тақырыптық салаларына да керіәсерін тигізді. Аттай 40 жылдай уақыт бойына (1950-90жылдар) түрк халықтарының жырлары әдеби-көркемдікжагынан болмаса, басқа жагынан зерттелінбеді десе деболады. Ғылымның, гылыми ойдың дамуының қарапайымлогикасына сүйенсек, түрк халықтарының, оның ішіндеқазактың да мифологиясын зерттеу ici, “мифологиялық(мифтік-лингвистикалық) мектептер” 1950-60 жылдардааққалыптасуы тиіс еді. Идеологиялық кедергілердіңсалдарынан бүл іс тек 1990 жылдардан кейін гана басталды.18