Әлемдік

бірі. Екі мыңжыдцық бойы Батыс (мистиктер арасындагыкейбіреулерді есептемегенде) тіршілік ету проблемасынасоңғы жауапты ақыл-ой беретініне сеніп келді —біріншідәрежелі маңызы бар “дұрыс жауапты” дін мен философиятапқандай көрінді. Ой құдіретін жігерлі түрде қадірлеутабиғи ғылымдардың гүлденуіне жағдай жасады. Дүрыс ойлайбілу, тіршілік ету проблемасының сауалдарына соңғы жауаптыбере алмағанмен, ойдың іс жүзінде, яғни техникалаққолданылуы үшін қажет жене тәсілдік түрғыдан дүрыс.Екінші жағынан, дзен өмір сауалдарына соңғы жауапты ойбере алмайды деген алғышартқа негізделеді. “Заттар өзініңүйреншікті жолымен қозғалып жатқан кезде өзінің “иә”-сімен “жоғы” бар интеллектуалдық соқпақ өте қолайлы, бірақ,өмірдің соңғы сауалдары көтерілген бойда интеллектқанағатты жауап беруді тоқтатады”.29Сол себепті де саториді еш уақытга интеллекгуалды түрдеүқтырып беру мүмкін емес: бүл “бүрын мүны басынанкешіп көрмеген өзге біреуге қанша болса да түсіндірулержәне дәлелдер арқылы жеткізілуі мүмкін емес тәжірибе.Егер сатори сараптауға келетін болса, сараптау саториді өзгебіреуге айқын түсіндіруге мүмкіндік беретін болса, мүндайсатори ешқандай сатори емес. Үғымға айналған кезде саториөзі болудан қалады; ол кезде дзен тәжірибесі жоғалып кетеді”.30Мәселе өмір сауалдарына кезкелген интеллектуалдықформула арқылы үзілді-кесілді жауап берудің мүмкінеместігінде гана емес. Нүрға бөленуге жету үшін ақиқаткөруге кедергі келтіретін коптеген ақыл-ой қүрылғыларынанқүтылу керек. “Дзен еркін жөне еш байлау-матаусызақылды қалайды; тіпті бірлік пен бүтіндік идеясының өзірухтың бастапқы бостандығына қатер төндірерлік кедергіжәне қылғындырып тастайтын түзақ болып табылады” .31Сол себепті де дзен үшін батыс ойшылдары атапкөрсететін бірге қатысу (соучастие) жене эмпатия үғымдарыжат. “Бірге қатысу жене эмпатия идеясы — бастапқытәжірибенің интеллектуалдық интерпретациясы; сөз тәжірибетуралы болып отырғанда, онда мүндай дихотомияларға орынжоқ. Соған карамастан, интеллект төжірибені интеллектуалдықпайымдауға ыңгайлы ету үшін оған өзін таңып,30829 ibid., р.6730 ibid., р.9231 ibid., p.4V