Әлемдік

басынан өткен барлық оқиғалар туралы мүмкін боларлықмағлүмат алуға, адамзат үрпағының өткен шағын толыққалпына келтіруге және оны бізге дейін жеткізуге үмтылудеген ғылыми ынтазарлыққа айналды. Қызығушылықтыңмүндай типін біз басқа ешбір жерден кездестірмейміз. Ісжүзінде европалық емес мәдениеттердің барлыгы да тарихисана-сезімнен ада. Және, тіпті оларда, түсінуге және жоруғаталпынамыз.Олай болса, қазіргі заман адамының аландаушылығынтуғызған да, оны үстап отырған да Жоқболымның ашылуыболып отырған сияқты көрінеді. Ал, осы бір бетер-табиғи(метафизикалық) ситуация туралы европалық емес адам недер еді? Өзімізді, алдымен, “қарабайыр” (кате болса да) депаталып жүрген бағзы адамныц рухани жай-күйіне қойыпкөрелікші. Оған да Ажал азабы таныс. Ол өзін дэл осылай(балалық шақтан, ананының қасынан кетуге, өз бойынбалалық шақ комплекстерінен ажыратып алуға мүмкіндікберген жетілген, саналы және жауапкершілігі бар адам) етіпқалыптастырған іргелі, шешуші қайта бастан кешулеріменбайланысты. Қарабайыр адамның көңіл-кешіп (переживание)отырған Ажал азабы —бүл жетпек азабы.Егер біз қазіргі заман адамының жан күйзелісін кайтабастан кешіруге өзгертіп және қарабайыр адамның символдықтіліне ауыстыра алған болсак, онда мынадай нәрселерді есгігенболар едік: бүл —үлы жетпектік сынақ; бүл —демондарнемесе ата-баба рухтары келіп-кетіп түратын лабиринткенемесе бушқа, тамүқ (преисподняя) сияқты джунглиге, бөгдедүниеге кіру; бүл —жетпек кезіндегі, қүбыжықтың аузындажүтылып, жемсауының түнегіне түскен кездегі, озінпаршалап жатқанын немесе жаңадан жаратпақ өзініңқорытылып (ыдырап) жатқанын сезінген жетпекшінің бойынтүсап (сал қылып) тастайтын үлы үрей. Біз бағзы қоғамдардағыжас өрендердің жетпегін қүрайтын барлық, кезкелген, тіпті, кейбір гректік, шыгыстық мистериялардасақталып қалған, жетпектің ажырамас болігі болғансынақтарды есімізде сақтап отырмыз. Өрендер, сондай-ак,қыздар да жиірек оз жетпегін аяқтау үшін, үйлерін тастапшығып, беліілі бір уақыт (кейде бірнеше жыл) бойына бушта,яғни, басқа дүниеде өмір сүрген. Жетпек өлім мен кайтатірілуді символдайтын жоралғыда шырқау шыңына жететіназаптаулар мен сынақтардан түрады. Бүл соңғы жоралғы,254