Әлемдік

жағынан, олардың ғүмыры уақыт ауқымында шектеулі,екінші жағынан, олардың трагедиялы өлімі адамзатгың жалпытағдырының қүрамдас бөлігі болғандықтан, адамзаттарихының даму барысын бірінші болып анықтап, белгілепберуші екендігін айтуға болады.Осы типтегі қүдайдың болектеніп шығуының қандаймәдени сатыда болғандығын әзірге нақтылау қиын.Иенсеннің көрсеткеніндей (жуық арада оған көзіміз жететін),осының барынша корнекі мысалдары астамыр (корнеплод)өсірумен айналысатын жер өндеуші тайпаларда кездеседі.Бірақ, қүдайдың осыған үқсас типі Австралияда да, және,сірә, оте сирек — африкалық аңшылардың арасында дакездеседі. Автралиялық мифте адамга үқсас алып Лумалуматуралы әңгімеленеді; бір мезгілде кит де болып суретгелетінЛумалума, жағалауға жүзіп келіп, батысқа қарай жүреотырып, жолшыбай кездескен адамдардьщ барлығын жепотырады. Tipi қалғандар, өздерінің сандарының азайыпкеткеңцігіне таң қалып, болып жатқан оқиғаларды байыптытүрде бақылай бастаған олар, жағажайда қарны қампайыпжатқан китті көреді. Келесі күні, дабыл бойынша жиналганолар китке шабул жасап, оны найзалап өлтіреді. Қарнынжарып, ішінен сүйек қаңқаларын шығарады. Кит оларғаайтады: “Мені өлтірмеңдер, өлерімнің алдында мен сендергеөзім білетін жетпектің жоралғыларын көрсетемін”. Китмараиин ғүрпын жасайды, адамдарга оны би арқылы калайорындауға болатындығын көрсетеді. “Біз осылай істейміз,сендер де осылай істең; мен сендерге осының барлығынберемін және корсетемін”. Адамдарды мараиин ғүрпынаүйретіп, ол теңізге түсіп кетеді, кетіп бара жатып былайдейді: “Енді гәрі мені Лумалума деп атамандар, енді меніңатым басқаша. Мені, енді түзды суда өмір сүретін болуымаорай, наувал-наувал деп атандар”146.Адамға үқсас алып-кит адамдары, оларды бағышталғанету үшін, жүттты. Адамдар мүны білмеді, сондықтан оныөлтірді, бірақ өлер алдында (яғни, біржолата китке айналаралдында) Лумалума адамдарды жетпек жоралғыларымен146 Ronald М. Bemdt, Djanggavul. An aboriginal cult of North-EasternArnhem Land (New York, 1953), pp. 139-141. Сондай-ақ, салыст.:Naissances mystiques, p. 106, мүнда жас жігіттерді жүтатын Лунингупитон эңгімеленеді. Оны өлтіреді, бірақ, сосын арнап ескерткіш°рнатады.109