Әлемдік

Тарихи уақыт ішінде раджасуйа культіне екі рет,алғашқыда патшаны киелендіру үшін, сосын оны шексізжоғарғы билікке ие еткізу үшін барған. Бірақ тарихқа дейінгіуақыттарда бүл рәсім, сірә, жыл сайын өткізілген жәнеҒаламды жаңарту үшін мерекелетін болған.Мысырда да нақ осындай түрде өткізілген. Жаңа перғауынғатәж кигізуді, Франкфорттың жазуынша, “қоғам мен табиғатарасындагы үйлесімнің қатерлі үзілісінен кейінгі жаңа уақытгыжарату (сотворение) ретінде қарастыруға болады, және бүлситуация ғаламды жаратуға да тән. Бүл патшаның, таң алдындаРаның жайратып салатын, жер асты жыланы Апоппен салыстырылған,жауларына қарғы бағытталған қарғыстары бармәтіндерден корінеді. Осындай салыстырудан кейін мынадайкөрнекі толықтыру келтіріледі: “олар Жаңа жылдың таң атаршақғындағы Апоп жыланға үқсайтын болады”. Мүндағы “Жаңажылдың таңы” деген нақтылауды интенсификация мағынасындажоруға болады: жылан күн сайын таң ата жайратылыпотырады, бірақ оның Жаңа жьщцағы жайратылуы бір мезгілдекүннің жаратылуы мен жаңаруы болып та, жаңа жылдықайналымның бастауы болып та атап отілетін болады”60.Бізге енді космогониялык сценарийдің тәж кигізу культінеқандай жолмен енгізілетіндігі түсінікті болып отыр: екіжоралғылық жүйе де бірдей мақсатқа жетуге — ғаламдыжаңартуға үмтылады. “Бірақ, тәж кигізуге байланысты жүзегеасырылатын мүндай жаңару, адамзаттың кейінгі тарихы үтпінмаңызды нәтижелі болып шықты. Бір жағынан, жаңарурәсімдері, ендігі жерде күнтізбенің қатаң ауқымымен шектеліпқалмайтын, жылжымалы болып шықса, екіншіжағьшан, патшабүкіл ғаламдағы түрақтылыққа, бақ-берекілілікке жәнеүрықтылыққа (плодоношение) жауап беруші болып шықты.Бүл, ғаламдық жаңару енді тек қана ғаламдық ырғақтарғағана емес, адамдар мен тарихи оқиғалардың ырғақтарыменде сәйкес түсе бастайды дегенді білдіреді”61.60 Н. Frankfort, Kingship and the Gods (Chicago, 1948), p. 150.61 M.Eliade, Mephistopheles et 1-Androgyne (Paris, 1962), pp. 193-194.“Нак осы түжырымдама болашак тарихи жоне саяси эсхатологиялардыңқайнар козі болып шығады. Расында да, ғаламдык жаңаруды үзаккақалдыру, ғаламды “қүткару” кейде монархтың, қүтқарушының немесесаяси к өсем н ің сабактастырылы п жатады. Б іздің заманымызсекуляризациялан, дүниеоулленген түрпатында болса да, белгілі біролеуметтік таптың, немесе кандай да бір партияның немесе жекетүлғаның аркасында жүзеге асырылатын универсал жаңарудыңэсхатологиялық үмітін сактап отыр” (ibid., р. 194).58