Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara

narratibo izateko: identitate enuntziatiboaren eramaile diren subjektuak
(pertsonaiak, esaterako) eta fikzioaren seinaleak.
Revaz (1987) autorea, ekintzen deskribapena, narrazioa eta errezeta
egitura sekuentzialak bereizten saiatzen da. Begibistakoa da hiruretan
denboran kokatutako ekintzen sekuentziak ematen direla. Alabaina, autore
honentzat denboran kokatu izana ez da baldintza nahikorik narrazio
izateko. Bere ustetan narrazioak honako baldintzak izan behar ditu: 1)
konstantea den egile bat (A) gutxienez; 2) A definitzen duten predikatuak
(X eta X´); 3) denborazko hurrenkera; 4) X eta X´predikatuen
transformazioa prozesu batean zehar; 5) logika bat, gero datorrena zenbait
kausaren ondorioz ematen duena; 6) helburu bat "moral" forma hartuko
duena, esplizitoa edo deribatua. Ekintzen deskribapenak lehendabiziko hiru
baldintzak betetzen ditu soilik, orduan, narrazioaren pareko da maila
horretaraino. Bi testu mota horien arteko dibergentziak, alabaina, "logika"
gaiarekin agertzen dira (Revaz, 1987, 24. or.).
Gure testuetako “fabrikazio/ osatze/ edo funtzionatze-prozesua”
sekuentzia karakterizatzeko baliagarri zaigu Vigner-en (1991) teorizazioa.
Vigner-en esanetan sekuentzia deskriptibo injuntiboa identifikatzeko,
hasierako egoeratik bukaerara eraldaketa batzuk izan behar dira –teknika
edo kultura baten logikaren menpe programatutako ekintzen hurrenkerari
esker ematen diren aldaketak–.
Canelas-Trevisi eta Rosat (1997) autoreek aztertutako segmentuetan
ikusi dute, testu-adibideko “irakaslea” eta “ikasleen” estatutu enuntziatiboa
zabuka dabilela bi entitate hauen artean: sekuentzialitate narratiboaren
pertsonajearen eta sekuentzialitate deskriptibo-injuktiboaren desberdindu
gabeko agentearen artean. Paraleloki, jardueren bilakaera irakaskuntzaegoera
idealizatu batetik datorkigu 69 –bertan desiragarriak diren egoerak eta
ondorioak deskribatzen dira–.
Testu-segmentu horiek, mundu ideal horren antizipazioan eta logika
baten barneko arau batzuen azalpenaren artean kokatzen dira.
Sekuentzialitate deskriptibo-injuntiboan, aldiz, sinesgarria dena eta mundu
testualaren koherentzia bat datoz keinuen eskemarekin eta begien
bistakoarekin (ebidentearekin); sekuentzia erdi-narratiboetan, aldiz,
eskenatokia sortu beharra dago sekuentzia horiek ulergarriak izan daitezen.
Ekintzen hurrenkera ezin da ulertu justifikazio eta argitze prozedurak
paraleloki gertatzen ez badira. Edo prozedura horiek sekuentzialitate
69 Aipatzekoa da sekuentzia deskriptibo-injuntiboetako jarduerak prebisibleak direla gehienetan, hemen
emandako adibidean (8), aldiz, irakaskuntza-egoera idealizatu batean kokatzen dira ihardueren
hurrenkera.
140