Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara
Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara
Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
kohesionatutako <strong>testu</strong>a ulertzea. Horregatik guztiagatik, interesgarri<br />
deritzogu guk aukeratu ditugun <strong>testu</strong>ek nola funtzionatzen duten jakitea.<br />
Analisi hori didaktikari begira egingo dugu, didaktikarako<br />
nahitaezko baldintza baita irakasten/ikasten den objektu soziala (<strong>testu</strong>a)<br />
ezagutzea 99 . Eta, horren aurretiko baldintza dena, <strong>testu</strong>ak analizatzeko<br />
metodologia baten jabe izatea.<br />
Bigarren helburuak hizkuntz lorpenaren prozesuarekin <strong>eta</strong><br />
irakaskuntzarekin du zerikusia: euskarazko <strong>testu</strong>-genero bat deskribatu<br />
ondoren, horren erabilera didaktikoa erakutsi. Kohesio mekanismoa oso<br />
jarduera konplexua da, <strong>eta</strong> horregatik, berantiarra hizkuntzaren<br />
jabekuntzan 100 . Gogoan izan behar dugu <strong>testu</strong>aren eraikuntzan (hala<br />
ulermenean, nola ekoizpenean) garrantzi handia duela mekanismo honek.<br />
Arrazoi horiek guztiek eraman gaituzte kohesioa analizatzera. Ikasleen<br />
ekoizpen<strong>eta</strong>n, horrez gain, beste zenbait alderdi analizatu ditugu 101 : <strong>testu</strong><br />
antolak<strong>eta</strong>, kohesioko mailako arau-hausteak <strong>eta</strong> kontuan hartze<br />
enuntziatiborako mekanismoak.<br />
Hiru alderdi horien interesa honakoa da, labur esanda: <strong>testu</strong>aren<br />
antolak<strong>eta</strong>ri, oinarrizko operazio deritzogu <strong>testu</strong>aren eraikuntzan. Izen<br />
kohesioaren arau-hausteak: fenomeno honen deskribapenean interesgarria<br />
ikusi da lorpenak deskribatzeaz gain arau-hausteak ere deskribatzea,<br />
didaktikaren aurrepausoak emateari begira. Kontuan hartze<br />
enuntziatiborako mekanismoen interesa oso lotuta dago ikasleek ekoiztuko<br />
duten <strong>testu</strong> motarekin, bertan kontsumitzaileari zuzentzen zaion <strong>testu</strong> fase<br />
bat ematen baita.<br />
Didaktikari begira, irakaskuntzan aurrera egiteko, ezinbestekoa da<br />
gure ikasleek zer egiten dakiten jakitea. Hori da, hain zuzen, lortu nahi<br />
dugun hirugarren helburua. Hemen, beraz, jakin nahi da zeintzuk diren<br />
11-12 urteko ikasleen gaitasunak <strong>testu</strong> konkretu hau ekoiztean. Gaitasun<br />
horiek, alabaina, ez dira ikaslearen egoera puntual modura ulertuko, aldiz,<br />
ikasle batek ikaste prozesu dinamiko<strong>eta</strong>n aritzeko erakusten dituen<br />
99 Aipamen berezia egin nahi diogu hemen I. kapituluan deskribatu dugun "hiruki didaktikoan"<br />
integratzen den irakasgai den objektuari (Ikus I. kapitulua). Kasu hon<strong>eta</strong>n irakatsi/ikasi nahi den<br />
objektua <strong>testu</strong>a da. Ikerk<strong>eta</strong> honek, alabaina, bere mugak ditu, guk ezarritakoak. Muga hori<strong>eta</strong>ko bat da,<br />
hain zuzen, objektua (azalpenezko <strong>testu</strong> entziklopedikoa) ez dela bere maila guzti<strong>eta</strong>n aztertu, baizik <strong>eta</strong>,<br />
izen kohesioari dagozkion ezaugarri<strong>eta</strong>ra mugatu dela.<br />
100 Kohesio mekanismoaren garapen prozesua (<strong>eta</strong> anaforarena zehatzago) hizkuntzaren jabekuntzan,<br />
interes handia sortu du psikolinguistengan. Ikus <strong>testu</strong>alizazio mekanismoen kapituluan honen inguruko<br />
bibliografia.<br />
101 Dakigunez, lan hon<strong>eta</strong>n <strong>testu</strong> kanoniko<strong>eta</strong>n izen kohesioa aztertu dugu nagusiki. Alabaina, SDan<br />
<strong>testu</strong>an bere osotasunean eragiten duten beste ezaugarri batzuk ere landu dira, <strong>eta</strong>, beraz, hori<strong>eta</strong>ko batzuk<br />
aprendizaian izan duten bilakaera ere analizatu da. Ezaugarri horien transposizio didaktikoa egiteko, <strong>eta</strong><br />
halaber, ondoren analizatzeko, aurreko kapitulu<strong>eta</strong>n aurkeztutako beste ikerk<strong>eta</strong> batzuen emaitzak <strong>eta</strong><br />
hiztun modura ditugun intuizio kontrastatuak erabili ditugu. Prozedura hau egokiena ez bada ere,<br />
didaktikak duen bakarra da aurerra egin nahi badu.<br />
212
Change language