Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara

Kontrolaren ezberdintasun horiek eskatzen dute, besteak beste, testuaren
irudi orokorra mentalki aurreirudikatzea 32 :
"La production d´enoncés ne change pas les données de la situarion; tout est stable
et réglé par le plan découlant du but général et l´interaction entre plan et réalisation.
Ici apparaît le caractère volontaire de l´activitè langagière dont parle Vygotsky, c´està-dire
le fait que le motif d´agir langagièrement ne découle pas de la dynamique de la
situation, mais de l´effort constant de l´énonciateur." (Schneuwly, 1985, 180. or.)
Hizkuntza idatziaren estatusera etorrita, oso aldakorra da berau
kultura batetik bestera eta baita historian zehar kultura beraren barnean ere.
Zein da hizkuntza idatziaren tokia giza formazio batean, eta zeintzuk dira
gizarteak garatzen dituen hizkuntz portaerak? Aldaketa horiek eragina
izaten dute sistema psikikoan ere. Eskola sistemaren historia laburra izanik
ere, aldaketa praktikoak ikusi dira; horiek guztiek idatziarekiko harreman
desberdinak sortzen dituztela uste da –ez dira estrategia berberak erabiliko,
seguruenik, eskuz, idazmakinaz edo ordenadorez idaztean–. Ezberdintasun
horiek "hizkuntza idatzi desberdinak" sortzeraino ere hel daitezke
(Schneuwly, 1988a, 1993).
Bukatzeko, teknologiek (inprenta, idazmakina, ordenadorea, e-maila,..)
bitartekaritza lana egiten dute idazlearen eta idatziaren artean (Bridwell-
Bowels, Jhonson eta Brehe, 1987)
Laburtzeko, ikuspegi vigotskyarretik punturik garrantzizkoena zera
da: hizkuntza idatzia ezin dela alderdi kognoszitibo soiletik aztertu, hau da,
subjektu baten sistema psikiko propiotik bakarrik aztertu, hori aparailu
neutroa bezala ikusita gizarte kontestuarekiko. Gainera, gizarte kontestua
bera da, hain zuzen, idatzizkoaren hizkuntz ekintza posible egiten duena,
eta halaber, bere beharra sortzen duena. Orduan, kontestuak formatu eta
osatu egiten du sistema. Hizkuntza era horretara ulertzen bada, hizkuntza
idatzia ikuspuntu historiko-kulturalean kokatzen ari gara; nozio hori
Vigotskyk erabili zuen ikuspegi psikologikoa karakterizatzeko.
4.2. Idatzizko hizkuntzaren didaktika: Genevako testu-pedagogiaren
oinarriak
Genevako unibertsitatearen hizkuntzaren didaktikarako taldea oso
emankorra izan da azken urteotan; horra hor beren ikerketa eta argitalpenak
baieztapen honen lekuko! Egia esan, talde honen koherentzia da, behar
32 Idazleak aurkituko dituen arazo horien guztien bueltan datoz, sekuentzia didaktikaren atalean
ikaslearen esku jartzen ditugun lanabes erregulatzaileak, eta halaber, kontrol-zerrendari autoerregulatzeko
ematen zaion errola, eta, azkenik, irakaslearen berbaldiaren errol erregulatzailea.
54