Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara

a) Bigarren lokutorearen ahotsa. “Lehen diskurtso” erako
enuntziatu bidez sartzen da bigarren lokutorearen ahotsa.
Estrategia hau ez da ia agertzen testu entziklopedikoetan.
b) Enuntziatzailearen ahotsa. Besteen ahotsak diskurtsoan
sartzeko birformulatu egiten da lehen diskurtsoa. Hiru dira
hemen aurreikusten diren formak: birformulazioa, birformulazio
komentatua eta autonomia (autorearen diskurtso zuzena bere
horretan, aipua). Testu entziklopedikoetan ematen den bakarra
birformulazioa da: lehen lokutoreak bere hitzetan jartzen ditu
“lehen diskurtsotik” ateratako zatiak. Zati horiek kontuan hartze
enuntziatiboak dira: posizionamenduzkoak, helburuzkoak, beste
enuntziatzaile batzuek garatutakoak, etab. Enuntziatzaileak
besteen ahotsen jatorria adierazteko modua aldakorra da:
zehaztapen handikoa izatetik (ahotsaren izen partikularra)
indeterminazio maila handikoa izatera (Adib: “zenbaitek uste du,
...”).
206
. pertsona jakinak, pertsonalitate politiko edo zientifikoak (lehen
ministroa, lehendakaria, erregeak, izen propioak,...)
.identifikagarriak diren instantzia sozialak (X komisioa, Y
legebiltzarra, Lizarra-Garaziko mahaia,...) edo korronte zientifiko
identifikagarriak (ekonomilari klasikoak, ...)
.identifikagarriak diren talde sozialak (berdeak, ekologistak,
medikuak, autore batzuk,...)
Birformulazio horietarako honako aditzak eta antzekoak
erabiltzen ditu “lehen lokutoreak”:
1. “pentsatu” edo “esan” aditzen lexemak: deitu, bereiztu,
interpretatu, identifikatu, etab.
2. imajinetan emankorrak diren lexemak (“pentsatu” edo “esan”
aditzarenak).
3. emozioa adierazten duten lexemak.
Plazaola, Rosat eta Canelas-Trevisi-k (1995) egindako ikerketaren
arabera, hona hemen, autoreok aztertutako corpusean, testu
entziklopedikoan maizen azaltzen diren “kontuan hartze enuntziatiborako”
estrategia motak.
-Komentaketak: azalpenezko enuntziatu askoren tartean (ezagutza
eremu batentzat objektiboak direnak, guztiak), komentaketa apreziatibo