Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara

1. Testurantz: testurako lehendabiziko hurbilpena
1.1. Testua eta hizkuntz jarduera
Hiztunak, berbazko –ahozko zein idatzizko– edozer gauza ekoizten
duela ere, testuak sortzen ditu; asmo jakin eta zehatza duten enuntziatuak
bideratu ohi ditu. Hizkuntza bidez helburuak lortzeko, hiztunak testuak
erabili behar ditu ezinbestean. Kokatua, burutua eta autosufizientea izan
behar du testuak. Kokatua esatean, testuak ekoizle bat duela eta, halaber,
testuinguru zehatzean –toki denborari dagokionean– ekoiztua dela esan
nahi da; burutua esatean, halaber, esan nahi du komunikazio ikuspegitik
begiratuta bukatua dagoela; eta beregaina diogunean, ostera, ez dela beste
inora jo behar haren esanahia jasotzeko.
Adibideak ematen hasita, iragarki bat, azalpen bat, eztabaida bat, posta
elektronikoz bidalitako mezu bat,...horiek guztiak testuak dira. Horietako
bakoitzak, luzea zein motza izan, ekoizlea du; gertatze egoerari estuki
lotuta dago; edukiaren antolaketa du eta testuratze mekanismoak antzeman
ahal izango ditugu. Arestian esan bezala, kokatuak, burutuak eta
autosufizienteak dira guztiak. Zentzu horretan, bada, testua ekoizpen
unitatea da.
Baina era berean, berbazko ekoizpen hori –testua– mezu bat emateko
sortu da, eta horrenbestez, komunikazio unitatea ere badela esango dugu.
Testuak har dezakeen luzerara etorrita, esan daiteke esaldi labur bat
edo hitz bakarra (“Salgai”, “Merkealdia”) ere testuak izan daitezkeela,
komunikazio oso bat bideratzen badute. Bronckart (1996) autorearentzat
hitz, esaldi eta testuaren arteko diferentzia ikuspegian dago, ez unitate
materialean edo tamainan.
Zentzu honetan, testuak –eta berbaldiak– ez dira osatzen perpausak
bata bestearen atzean jarrita, besterik gabe. Hiztunak gai izan behar du,
alabaina, komunikazio egoerarekin bat datozen enuntziatu lotu, koherente,
zentzuzko, egituratu eta eraginkorrak sortzeko. Egia esango bada,
hizkuntza bere horretan, inolako helbururik gabe ia inoiz ere ez da
erabiltzen. Pragmatikak argi asko utzi du kontu hori.
Esandakoa laburbiltzeko, hona hemen Bronckart-ek (1996) nola
definitzen duen testua:
“Comme le soulignait cependant Saussure, le système de la langue ne peut être
considéré comme stable qu´en un état synchronique donné, par une démarche
86