Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara

265
(76) “Moldea lortzeko, eredua moldeatzeko kutxetan dagoen hareaz estaltzen da.
Eredua aterata, barnean modeloaren forma duen hutsunea...”(Fundizioa eta
moldeatzeko kolada, PE, 23. testua)
-Ordezkapen lexikala testuaren barruan. Honelako kasuetan, testuaren
kotestuari esker erlaziona daitezke bi terminoak –anafora eta bere
aurrekaria–. Sail honetan ematen diren zenbait anafora aurrekari ebolutiboa
duten anaforak ditugu 122 . (80) adibidean, esaterako, egurra ikatz bihurtzen
da. Beraz, aipatzen den "ikatza" dagoeneko ez da testu hasierako "egurra";
materia horrek jasan duen prozesuari esker hartu duen izaera eta izena
berria da.
(77) “...Gero su ematen zaio, eta egurra zeharo erre gabe pixkanaka egosten da;
horretarako, suak airea har dezan, alboetan zuloak egiten zaizkio. Hamar egunen
buruan ikatza egina dago....”(Txondor, EHE, 40. testua)
Mota honetako ordezkapenetan, maiz, izenondo erakusleaz lagunduta
aurkitu dugu anafora; modu horretara ziur dakigu zein den bere aurrekaria.
(78) “ ...gaztaren masa nagusia izatera iritsiko diren flokuluak eratzen ditu. Bilgune
hauek estu-estu elkarlotuz...” (Gazta, GE, 49. testua)
(79) “...beirateak izango dituen (...) motiboa marraztu eta koloreztatu egin behar du
egileak edo artistak. Original hori...”(Beiratea, EHE, 45. testua)
(80) “...eta ondorioz hodeiak eratzen dira. Ukipen azal hauei hodei-fronte deitzen
zaie” (Hodei-fronteak, PE, 17. testua)
(81) “Magma-harriak batez ere silikatoz daude osatuak eta magma dute jatorri;
Lurraren barruko jariakin hau...”(Harriak, GE, 53. testua)
(82) “...eta ingurukoa baino presio atmosferiko txikiagoa daukan eskualdea da.
Gune hau inguruko aire masa...” (Haize, EHE, 48. testua)
(83) “..Sagarra urez ondo garbitu ondoren, birrindu edo jo egiten da (hazia puskatu
gabe); pats hori...” (Sagardoa, EHE, 44. testua)
4.1.5. Anafora kontzeptualak.
Esan bezala, anafora kontzeptualek anafora guztien % 11,34 osatzen
dute eta beren dentsitatea % 1,40koa da analizatu ditugun testuetan. Horrek
esan nahi du termino beraren errepikapena eta determinazioaren ondoren
gehien ikusi den anafora mota dela, anafora pronominalen aurretik. Beraz,
sendoa da anafora honen presentzia azalpenezko testuetan. Ondoko
122 Ikus IV. kapitulua.