Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara
Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara
Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
377<br />
zuten..." (41 <strong>testu</strong>a); b) gaiaren ezaugarri edo mota bat sartzeko (esneesne mota);<br />
batzu<strong>eta</strong>n izen sintagma osoa errepikatzen da (kautxu sintetikoa); c)<br />
gutxien<strong>eta</strong>n errepikapena ulermenerako egon daitekeen anbiguitatea<br />
saihesteko erabiltzen da ("...Oihalaren sarea oso itxia denez, oreari eutsi egiten dio <strong>eta</strong><br />
orea drenatu egiten du" Paper, 42.<strong>testu</strong>a). d) azkenik, errepikapena enumerazio<strong>eta</strong>n<br />
ere ikusi da.<br />
Esan bezala, euskaraz generoa markatzen ez delako, beste hizkuntz<strong>eta</strong>n<br />
baino gehiagotan gertatzen da errepikapena. Espainolez <strong>eta</strong> frantsesez<br />
izenordainez (anafora pronominalez) berreskura daitezkeen zenbait termino<br />
euskaraz izen sintagma bidez (anafora nominalez) egiten da.<br />
Determinazioa: Determinatzen diren termino gehienak kate<br />
anaforikoaren lehendabiziko terminoari dagokie (izen generiko batez<br />
osatuta gehien<strong>eta</strong>n): ogia, esnea, sagardoa, <strong>eta</strong>b. Behin <strong>eta</strong> berriro<br />
errepikatzen den determinatzeko forma dugu hau: [IS (ø + izenaren<br />
osagarria + determinatzailea] ["..Aurreko masaren erresistentziak erdikoa gorantz<br />
bultzatzen du lurretik banandu arte, beste biek elkar ukitzen dutelarik...." Hodei fronteak, 17.<br />
<strong>testu</strong>a). Honelako kasu<strong>eta</strong>n Izen Sintagmaren izena isildu egiten da. Izen<br />
berezien determinazioa ere maiz ikusi da ("...Oro har, gazta non egin, hango izena<br />
eman ohi zaio. Oso aintzat hartzen dira Holandakoa <strong>eta</strong> Suitzakoa, Chester inglesa, Frantziako<br />
Brie,...." Gazta, 9. <strong>testu</strong>a).<br />
Anafora kontzeptuala: <strong>testu</strong> mota hon<strong>eta</strong>n ikusitako anafora<br />
kontzeptualak <strong>testu</strong>an esandakoa birformulatu egiten du. Testuaren zati bat<br />
berreskuratu egiten du, izena ematen dio <strong>eta</strong> determinatu egiten du<br />
gehien<strong>eta</strong>n, baina oso gutxitan gaineratzen dio <strong>testu</strong>an aipatu ez den beste<br />
ezaugarririk. Ikusitako anafora kontzeptual gehienek prozesu batekin<br />
(fabrikazio/ osatze /funtzionatze prozesua) edo prozesuaren urrats batekin<br />
dute zerikusia. Horregatik, birformulatzeko erabili diren lexema gehienak<br />
prozesu edo prozedura batekin erlazionatzen ditugu. Hona hemen<br />
hau<strong>eta</strong>riko zenbait: prozesu horr<strong>eta</strong>n, eragik<strong>eta</strong> hau, egitura honek, metodo hori, teknika<br />
hau, <strong>azterk<strong>eta</strong></strong> hauei esker, prozedura hau, <strong>eta</strong>b. Berreskuratzeko bi modu ikusi dira:<br />
lexikalizatu gabeko forma (modu horr<strong>eta</strong>n, era horr<strong>eta</strong>n, hala,... ) <strong>eta</strong> forma<br />
lexikalizatua (prozesu hau, metodo honek, teknika honek, adierazpen hori, <strong>eta</strong>b.). Anafora<br />
honek beste <strong>testu</strong> mota batzu<strong>eta</strong>n betetzen dituen beste funtzioak<br />
(kalifikatzea, rekapitulatzailea <strong>eta</strong> modalizatzea) ia ez dira ikusi <strong>testu</strong> mota<br />
hon<strong>eta</strong>n. Kalifikazioari dagokionez, oso adibide bakanak ikusi dira (erreakzio<br />
konplexu hauek, adibidez). Anafora mota honen azpikategoria dugu anafora<br />
laburtzailea, anafora honen egitekoa da izen bakar batean biltzea zerrenda<br />
bateko ale guztiak. Guztiak kontzeptu komun batean bildu, alegia. Hona<br />
hemen adibide bat: "...Bestalde, erregai guztiak (petrolioa, ikatza, gas naturala...)<br />
fotosintesiaren bidez antzina eratu ziren..." Fotosintesi, 5. <strong>testu</strong>a).
Change language