Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara

konjuntzioaren ordez konektakaria izena hartzen du. Hona hemen bi horien
arteko ezberdintasunak:
1.1. Perpausean oinarritutako hurbilpenak
Ez da gure asmoa, ezta egitekoa ere, perpausean oinarritutako
hizkuntzaren ikuspegiaren bueltan teorizatzea; gure asmoa oso apala da:
zenbait datu jaso aurrerago azalduko dugun beste zenbait teorirekin
alderatzeko. Horregatik, aipu guztiak euskal gramatikan oinarrituko ditugu,
badakigun arren, printzipio horiek guztiak komunak direla hizkuntza
guztietan eta ez euskararenak bakarrik.
Hona hemen perpaus mailako loturaren inguruan, Euskaltzaindiak
(1990) dioena: “Lokailuez gainera, juntagailuak eta menderagailuak ere eskaintzen
dizkio hiztunari gramatikak. Haren egitekoa ere testuari lotura ematea litzateke, baina
lokailuek testu mailako edo solas mailako lotura bideratzen badute, juntagailuekin eta
menderagailuekin perpausak lotu ezezik, elkartu ere egiten dira, elkarketa horren
ondorioz lortzen dena perpaus delarik halaber.”( Euskal Gramatika, 8.or.)
Unitate horiek funtzionatzen duten gunea definitzen du Gramatika
honek. Egia esan, hizkuntz unitateak aztertzeko eremua perpausa da, eta
hori oso garbi uzten da : “Gure helburua, hortaz, ez da testua aztertzea, perpausa
baizik. Baina sarritan perpausetan nolabait aurreko perpausari, edo ondokoari ere bai
zenbaitetan, erreferentzia egiten dioten elementuak –aditzondoak gehienetan– aurkitzen
dira. Elementu hauek perpausaren barruan agertzen direnez, gure gramatikak jaso egin
behar ditu”(6.or.)
Halere, eta aipu honetan ikusi dugun bezala, onartzen da perpausaren
mugen barrutik ezinezkoa dela hizkuntzaren zenbait fenomeno aztertzea.
Hona hemen beste adibide bat:
Euskal Gramatikaren beste pasarte batean, eta honako esapideez ari
dela (dena den, nolanahi ere, bestalde, gainera, e.a.), honela esaten da:
"Fenomeno hauek perpausen mugak gainditu egiten dituzte. Perpausak ezin du,
horregatik, askotan, zentzu “osoa” beregan izan. Horregatik, hain zuzen, zentzu
osotasuna sarritan aipatu izan bada ere gramatiketan perpausa definitzerakoan, bistan
da ezin garela horretan oinarritu perpausa definitzeko. Hala ere, perpausa da
gramatikak bere azterketarako erabiliko duen unitatea. Perpausa da gramatikak
aurkitzen duen muga. Hortik gora nekez abiatuko da” (5. or.)
Gramatika tradizionalak honako unitateak bereizten ditu:
juntagailuak (koordinazio-konjuntzioak), eta menderagailuak
(menderakuntza-konjuntzioak).
150