Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara

267
Berreskuratze moduari dagokionez (nominalizazio izaera), guk
aztertutako testuetan, batzuk lexikalizatu gabe daude –generikoak direla
esango dugu– (adibidez: modu horretan, era horretara, hala, etab.) edo
antzeko moduan eginiko berreskurapenak. Adibidez::
(86) “Irteerako zuloan zentraturik eta zuloa baino txikiagoa den pieza jarriz gero
(piezaren eta zuloaren ertzen artean tartea uzteko moduan), piezak hodi forma
hartuko du. Era horretan,...” (Fabrikazio-metodoak: Extrusioa, PE, 13. testua)
...eta beste batzuk lexikalizatuta daude eta aurrekoek baino informazio
gehiago ematen dute (prozesu hau, metodo honek, teknika honek,
adierazpen hori, etab.) edo antzera eginiko berreskurapenak. Adibidez:
(87) “..Bulkanizazioa zuzenean egin daiteke, kautxuari nahi den forma
emateko matrizedun prentsetan; prozedura hau jarraitzen da...”
(Kautxua, GE, 51. testua)
Hirugarren modu bat ere ikusi da, aurretik emandako informazioa
baino gehiago ematen duena (adibidez: “Jarduera bolkanikoekin zerikusirik
duten jarduera horiek…”.) edo informazioa modalizatuta ere ager daiteke (
adibidez: “ erreakzio konplexu hauek”). Adibidez:
(88) “...Era honetara, lurrinaren eta uraren zorrotada bortitza kanporatzen da.
Jarduera bolkanikoekin zerikusirik duten gertaera horiek ikusgarriak...”
(Geyserrak, PE, 20. testua)
Beraz, aurretik emandako informazioa birformulatze eta
determinatze hutsa izan daiteke edo horiez gain, informazioa gehitu eta
modalizatu ere egin dezake anafora mota honek. Gehitzen duen informazio
motaren arabera sailka daitezke anafora hauek: kalifikatzaileak,
rekapitulatzaileak, zehaztaileak, etab. Guk analizatu ditugun testuetan
ikusitako anafora kontzeptual gehienek prozesu batekin (fabrikazio/ osatze/
funtzionatze prozesua) edo prozesuaren urrats batekin dute zerikusia.
Horregatik, birformulatzeko erabili diren lexema gehienak prozesu edo
prozedura batekin erlazionatzen ditugu. Hona hemen hauetariko zenbait:
prozesu honetan, eragiketa hau, egitura honek, metodo hori, teknika hau,
azterketa hauei esker, prozedura hau, etab. Ikusten denez, kasu guztietan
izenondo erakuslearekin lagunduta agertzen da.
Hona hemen zenbait adibide:
(89) “...Gero zenbait produktu gehitzen zaizkio(..) eta honek esnea loditu eta matoi
bihurtzen du. Lan honi gatzatzea edo matoitzea deritzo. Prozesu honetan,
kaseina izeneko...” (Gazta, GE, 49. testua)
(90) Koagulazio propietateak hobetzeko, gatza eta koloremaileak ere gehitu ohi
zaizkio. Eragiketa hau egin ondoren....” (Gazta, GE, 49. testua)