Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara

187
Beraz, eta anafora-mota honen zehaztasunak gehiago finkatu nahian,
ondorengo bi faktoreetan oinarritzen ditu anafora honen mekanismoen
erlazioak: alienazio 87 baldintza eta kongruentzia printzipio ontologikoa.
Alienazio baldintzak, entitatearen independentzia ontologikoarekin du
zerikusia eta kongruentzia printzipio ontologikoak, aurrekariaren eta
esapide anaforikoaren artean dagoen hurbiltasuna edo urruntasuna
ontologi-motari dagokionean. Hona hemen autoreak, kongruentzia falta
nabarmentzeko, ematen duen adibide bikotea, askoren artean. Ondorengo
bi adibideotan aurrekaria eta esapide anaforikoaren ontologi-mota
ezberdinari leporatzen die kongruentzia falta.
(51) ?Cette machine marche bien. L´invention a nécessité beaucoup d´efforts.
(52) ?Paul entra. Les paroles réveillèrent toute l´asemblée.
(51) adibidean "makina" eta "asmakuntza" nozioen arteko urruntasun
ontologikoa handia da. Gauza bera esan daiteke (52an) "Paul" eta "hitzak"en
artean ere.
Hemen laburtzen ditugu Kleiber-ek (1999) zehaztasun handiz
anafora honen baitan ikusten dituen azpi-sailak edo erlazio izaerak:
osotasun/atalak; gorputzeko atalak adierazteko; jantziak,...; bizidunen
ezaugarriak (memoria, inteligentzia, ...); bizigabeen ezaugarriak (kotxeari
buruzkoak, esaterako, kolorea, erosotasuna,...); bizidun eta bizigabeen
denbora dimentsioak (bizitzako uneak, denboraldiak, ...); objektuen
konposaketa, fabrikazioa, lehengaia (esaterako, butaka/larrua;
soinekoa/artilea;....) etab.
Hona hemen zenbait adibide:
Datuen azalpenari dagokionez:
87 Hona hemen Kleiber-ek (1999) alienazio mota baten inguruan egiten duen teorizazioa: “le référent d´
une anaphore associative doit être présenté ou donné comme aliéné par rapport au référent de
l´antécédent” Honen ondorioak garbiak dira: aurrekari rola egiten duen indibiduoa autonomoa ez bada,
kateamendua erdipurdizkoa izango da. Bi kasu gerta daitezke:1) indibiduoa berezko entitate modura
onartzen da (txakurra, elurra, eliza, aiztoa eta antzeko entitateak, esaterako). Eliza edo aiztoa antzeko
entitateak hartzen baditugu, beren independentzia ontologikoa ez dago zertan ziurtatu behar, ikus ondoko
adibideak: “Nous entrâmes dans un village. L´eglise était située sur une butte” “Paul se coupa du pain et
posa le couteau sur le table”. 2) Beste okurrentzien dependentzia duten entitateak ditugu. Hona hemen
horrelako hiru mota ezberdin: a) Aditzetatik edo adjetiboetatik eratorriak: zuritasuna edo leherketa,
esaterako. Honako kasuetan zerbaiten zuritasunaz edo zerbaiten leherketaz arituko gara. b)
Erlazionatutako izenak (ama, aita, alaba, biztanleak etab.). c) Beste indibiduo baten osagarri modura
ematen diren entitateak, esaterako: bolantea, sudurra, enborra, sarrera, etab. Guzti horiek honakoon
osagarri dira: kotxea, aurpegia, zuhaitza, kiroldegia. Hiru entitate horiek (a, b eta c), paradojikoki, ondozondoko
erlazioa dute asoziazio bidezko anaforarekin. Hona hemen adibide bat: “Nous entrâmes dans une
village. Les habitants étaient tous dans la rue.” (Kleiber, 1999, 85,86.or.)