Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara

Inoiz perpausa berean bi izenorde erakusle ikusi da; batak anafora modura
funtzionatzen du eta besteak katafora modura:
Arazoak
(83) (...)Bilketa garaian produktu asko biltzen dute zelaietatik. Hau fabrikara eraman
eta han gauza hauek egiteko: 1. Ondo garbitu zomorroak eta abar kentzeko(...)(9-
A1)
a) Izenordain erakusleak ez du pista handirik ematen bere aurrekaria zein
den jakiteko. Are gutxiago euskaraz generoa markatzen ez delako. Hori
dela eta, anbiguotasuna sortzen du izenordain erakuslea erabiltzeak 137 .
Hona hemen zenbait adibide:
(84) (..)Muxikaren kontserba oso preziatua da, honen prozesua zuhaitzean dagoen
momentutik hasten da, hauetatik egokienak aukeratuz, gero lantegira eramaten
dira, ongi iritsi diren konprobatzeko.(...)(3-B1)
(85) (...) Poteetan sartu behar da baina lehenengo urazukrea bota. Airea sartzea oso
txarra da gure osasunerako, tapa gehien al den bera sartu. Ondoren berriz zabaltzen
da eta aztertzen da. Hauek erosterakoan etiketak edo gaizki enbotatuta
badago(...)(15-B1)
b)”Hau” eta “hori” formak erabiltzen dira. Halere, “hau” forma nagusitzen
da. Zenbaitetan ikasle berak erabiltzen ditu biak. Horrek konfirmatu egiten
du “Testualizazio mekanismoak” kapituluan “hau” eta “hori”-ren
erabilerari buruz 138 esandakoa. Hona hemen adibideak:
(86) (...) Hau egin ondoren batzuk urazukretarako (...). Poteetan sartu baino lehen
egoera egokian dauden ziurtatu. Hori egin ondoren pisatu egiten da(...)(11-B1)
(87) (...) Poteetan sartu eta gero urazukrerantz eraman eta hori gehitu.(...)(16-A1)
c) Izenordain erakusle batzuk, uste genuen bezala, anafora nominalaren
ordez erabili dira. Anafora nominalak erabiltzea (kontzeptualak, bereziki)
izenordain erakuslea erabiltzea baino zailagoa da; azken honek ez du
zehaztasunik eskatzen (hau izenordainarekin, izena, sekuentzia osoa edo
testu osoa berreskura daiteke). Anafora nominalak, ostera, zehaztasunak
eskatzen ditu: lexikalizatu beharra (prozesu hau, fenomeno hau,...).
d) Gainera, zenbaitetan komunztadura arazoak ere ikusi dira. Kohesio arauhausteak
atalean horrelako arazo motak aztertu dira zehaztasun handiz.
137 Kapitulu honetan bertan, arau-haustea atalean zehazten da gehiago alderdi hau (ikus 4. puntua).
138 Euskarazko eta gaztelaniazko hiru graduetako esanahia bete-betean bat etorri arren, anaforikoetan
usadioa ez da beti honela. Hona hemen adibidea: Luis dió una mala respuesta al hombre y éste se enfado/
Luisek gaizki erantzun zion gizonari eta hura haserretu egin zen. (IVAP, 1997)
316