Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara

Irakaskuntza/ikaskuntza jarduera guztietan edo sistema didaktiko guztietan,
hiru partaide izaten dira gutxienez: irakaslea, ikaslea eta irakasgai/ikasgai
den objektua edo jakintza (Ikus 1. eskema)
1.1. eskema:
Hiruki didaktikoa (Johsua eta Dupin, 1993)
Irakaslea
(bere ideologi pribatuarekin)
A) Kontratu didaktikoa
Ikaslea(k) Jakintza
(egitura kognitibo partikularrarekin) (transposizio didaktikoaren menpe)
Hiru elementu horien artean gertatzen den erlazio didaktikoari deitu ohi
zaio “hiruki didaktikoa” 8 . Baina, dakigunez, elementu horietako bakoitza
oso konplexua da bere horretan, eta horregatik, bakoitza bere aldetik
aztertua izan da, gero, hiruren arteko interakzioak ikustarazteko. Guk
hemen hiru osagaien inguruan lan egin dugu, baina sakontasun ezberdinez
aritu gara bakoitzean 9 .
Objektua aztertzeko, transposizio didaktikoa kontzeptua ekarriko dugu
hona (Chevalard, 1985, 1991, 14. or.).
1.3. Transposizio didaktikoa
Kontzeptu hau asko erabili izan da azken urteotan didaktikaren
eremuan, matematikaren didaktikara aplikatuta sortu bazen ere (Chevallard,
1985/1991; Chevallard eta Johsua, 1982; Johsua eta Dupin, 1993) 10 ,
geroztik beste eskola-diziplinetara hedatu da, hala nola natur zientzien
didaktikara eta baita hizkuntzaren didaktikara ere (Bronckart eta Plazaola,
8 Ikus “Ondorioak” kapituluan guk sortu dugun egoera didaktikora egokitutako hiruki didaktikoa.
9 Objektuaren inguruan: euskarazko azalpenezko testu entziklopedikoetan izen kohesioa analizatu da
bereziki; ikasleei dagokienez, batetik, azalpenezko testua ekoizteko erakutsi dituzten gaitasunak eta
ikasteko dituzten ahalmenak eta bestetik, ikaskuntza epe baten ondoren ikasi dutena (egin dituzten
aurrerapausoak aztertzen dira); eta irakasleari dagokionez: irakasleak erabili duen dispositibo
pedagogikoa deskribatu eta neurri apal batean ebaluatu ere egiten da ikasleen emaitzen argitan.
10 Bronckart eta Plazaolak (1998) Verret (1975) autorea aipatzen dute transposizio didaktikoaren
aintzindari bezala, aipatu urtean “Les temps des études” liburuan kapitulu bat eman baitzion “transposizio
didaktikoari”.
26