Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara

(15) (...)Muxika makina batzutatik sartzen dute eta geroago ikusten dute hezurra
ondo kenduta dagoen eta ez badago kentzen dute hezurra. Bere azala kentzeko hobe
da hezurra kentzea errezago kentzen delako.(...)(20-B1)
3.1.2.Elementu determinatzaileen bitartez eginiko
berreskuraketa
Narrazio eta ipuinetan ez bezala, testu mota honetan oso gutxitan ikusi da
tankera honetako determinazioa: [Iz+determ.mugagabeaIz+deter.]. Ikusi
diren determinatzaile mugagabeak izen generikoz adierazten dira. Hona
hemen adibide bikotea:
(16) Urte osoan gorde ditzakegu barazkiak eta frutak. Prozesua fruta zuhaitzean
dagoenetik hasten da(..)(2-B1)
(17) (...)Makinekin hezurra kendu eta geroago ziurtatu zatika begiratuz. Geroago
makinak hezurra kendu eta muxika erdibitu(...)(20-B2)
Berreskurapen hau, askotan, izena isilduz eta izenlagunaren bidez
egiten da: [Ø+Izlg.+determ.]. Gehienetan isiltzen den terminoa “mertxika”
da eta gehien erabilitako izenlagunak honakoak ditugu: desegokiak, kalitate
txarrekoak, onenak, txarrenak,...gainditu dutenak, etab.
(18) "...Nafarroan frutak produzitzeko asko daude. Gehiena merkatura joaten da eta
egokiena hautatzen da fruta zuhaitzetik hartzerakoan.." (13-A1)
Zenbaitetan izenlagunak erlatibozko perpausaren forma hartzen du:
(19) “ MERTXIKA/...kalitatea ez duten muxikak...”(5-A1)
(20) " Lehenengo zuhaitzeko melokotoietatik egokienak hartu. Fabrikara
eraman...Gero ondo garbitu eta gaizki daudenak kendu.(...). (...) Hezurrak ez
dituztenak....(...) Gainditu dutenak..." "(16-A1)
Kontrol taldeko ekoizpenetan garrantzi handiagoa du honen erabilerak
baina, halere, ezberdintasunak oso txikiak dira:
7.13. taula:
Erlatibozko perpausen bitartezko determinazioa. Balioak dentsitatearen arabera.
A1 A2 B1 B2
0,16 0,41 0,70 0,47
Aipagarria da A taldean aurretestutik ondotestura eginiko bilakaera (+0,25)
eta B taldean berriz (-0,23).
306