Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara

Matalonen liburutik ateratako testu-atal honetan, status ezberdinetako
unitateek markatzen dute konexioa; guztiak lau kategoriatan bana daitezke:
a) aditzondo edo aditzondoz osatutako lokuzioak, perpausen
gaindiko ezaugarriak dauzkatenak (toutefois, en fait, puis,
premièrement, d´une part, finalement, en outre, etc.). Hauetariko
gehienek ez dute perpausa mailako funtzio sintaktikorik betetzen.
Gutxi batzuek perpausaren osagarri funtzioa bete dezakete.
Gehienetan perpausen loturetan ematen dira, gutxi batzuetan
txertatutako perpausetan ere ematen dira (Répètent-ils alors pour les
vérifier...).
b) Sintagma preposizionalen azpimultzo bat, mikro sintaxiaren edo
makro sintaxiaren menpe egoten direnak. Lehenengoek
perpausaren osagarriaren funtzioa betetzen dute (aprés trois jours, il
rencontra...); bigarrenek egitura adjuntoen statusa daukate (pour la
concrétisation de ce projet, il décida de...).
c) Koordinatzaileak (et, ou, ni, mais, etc.) edo lokuzio forma dutenak
(c´est alors que, c´est-à-dire, etc).
d) Menperatzaileak eta konjuntzio menperatzaileak (avant de, dès que,
parce que, etc).
3.2. Konexio markak: testu-antolatzaileak
Orain arte frantsesak dituen markez aritu gara; hona hemen euskarazko
testuetan Larringan-ek (1998a, 84. or.) 76 konexioaren markatzeaz aipatzen
dituen unitateak:
a) Bere eskuko testu-antolatzaile direnak, hala nola koordinagailuak,
subordinagailuak −juntagailuak (Euskaltzaindia,1994), lokailuak
(Euskaltzaindia, 1990)− eta beste zenbait adberbio funtzio
espezialduetan. Esate baterako: eta, baina, haatik, berriz, ostera,...
Edota: berehala, halakoren batean (halakoren baten, otsoa agertu zen;
baina, halakoren baten, otsoa agertu zen- *otsoa ere agertu zen
halakoren baten).
b) Proposizio egiturez kanpo geratzen diren unitateak, erantsiak zein
askeak: zenbait aurrizki eta atzizki (bait-, -nean, -lako, -z(gero);
konjuntziozko lokuzioak (nahiz eta, zernahi gisaz ere, izan ere,...);
zenbait adberbio: (azkenik, geroago, ondoren, ere, halaber, gainera,
behinik behin,...)
76 Zehaztasun gehiagotarako jo: Larringan (1996), Testu antolatzaileak bi testu motatan: testu
informatiboan eta argudiapen-testuan.
164