Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara

141
deskriptibo-injuntiboa aurrera egiten lagunduko duen narrazio bati lotzen
ez bazaizkio.
Vigner-ek (1990) “transformazio” izenez ezagutzen du, hasieraegoeratik
eta ordezkapen lexikalen bidez, “bukatutako” azken egoerara
bilakatzen den transformazioa. Aipatu autoreak, prozesu hori sukaldeko
errezeta mota batekin lotzen du: gordinetikegosira doan transformazioa
eta antzekoak. Zentzu honetan, gure testuetara etorrita, “fabrikazio
prozesua”ren testu-sekuentziari honen antz handia hartzen diogu.
Vigner-ek (1990) berak programazio-testuak deituriko enuntziazio-egoera
berezian kokatzen ditu: idazleak ekintza programa bat aurkezten dio
irakurleari eta irakurleak ekintza horiek gauzatu egiten ditu. Dena den, hau
ez da guk hemen aztertuko dugun testuaren kasua, irakurleak ez baitu
ekintzarik egin behar.
Hona hemen Adam (1987b, 67.or.) autoreak nola zehazten duen
injuntibo-instrukzional deritzon sekuentzia. Sekuentzia mota honek ordena
kronologikoan aurkezten ditu zenbait ekintza-serie. Ekintza-serie horiek
hasiera eta bukaera daukate eta sakabanatutako elementuek, elkarri
kateatuz, bat egiterainoko bidea egiten dute. Sekuentzia honen egitura
guztiz lineala da eta honako testu-generoetan ematen da: sukaldeko
errezeta, objektu bat muntatzeko jardunbidea, kontsignak eta arauak, jolas
arauak, gidak eta ibilbideak, etab.
Beste autore batzuen ustetan, testu honen barne-antolaketak
transformazio algoritmoaren antza du (Greimas & Courtès, 1979); honekin
esan nahi da testu hauetan operazio hurrenkera ordenatua ematen dela.
Aipatu operazio-hurrenkerari esker, “a” hasierako egoeratik “b” egoerara
pasa daiteke, hainbat transformaziori esker.
Revaz-ek (1987) “ekintzen deskribapenak” izena ematen dio
honelako sekuentziari. Autore honentzat ekintzen deskribapenak bi
modutara antola daitezke: ekintzen segida ordenatuan eta desordenatuan.
Lehendabiziko kasuan, gehienetan, ekintzen zerrendaketa egiten da.( Adib.:
"Parallèlement au développement des sources d´energie, toutes les activités humaines
vont évoluer. On perfectionne le métier à tisser et on invente le rouet; on durcit le fer.
On améliore le tour et on invente l´horloge mécanique. On pratique la méthode
expérimentale en agriculture et on creuse des puits artésiens. On intensifie l´elevage et
on améliore les vignobles, on adopte la boussole et le gouvernail d´étambot. On
construit des cheminées, on brûle du charbon, on s´éclaire avec des cierges de cire et
on imagine la fourchette; on porte des lunettes et le miroir apparaît, on fabrique du
papier. (Revaz-ek aipatua, 1987, 22. or.)