Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara

Hizkuntzaren ikuspegi honetan bideratutako korronteak anitzak
izanik, guk hemen bakarra deskribatuko dugu: Bronckart-ek eta bere
kolaboratzaileek, 1985 eta Bronckart, 1996 autoreak landutakoa 23 .
Lehenengo eta behin, testu-aniztasuna giza-ekintzen aniztasunaren
isla da. Hau dela eta, diskurtsoen teoria oro portaera komunikatiboarekin
giltzatuta eraiki beharko litzateke. Hona hemen aipatu autoreek nola
ikusten duten erlazio hori:
a) Ikuspuntu psikologiko orokor batetik, helburu bat lortzeko
portaera egitura bat da hizkuntza ekintza; eta komunikazio
helburuak amaigabeak direnez, hizkuntz ekintza posibleak ere
amaigabeak dira.
b) Hizkuntz ekintza bakoitza "komunikazio-leku" bati giltzatuta
ematen da; komunikazio-leku horrek bi izaera ditu: bata,
materiala (enuntziazio-egoeraren parametro materialak: igorleahartzailea,
espazioa, denbora), eta bestea soziala (benetako
interakzioaren parametroak: solaskideen rolak, leku-soziala,..).
c) Hizkuntz ekintza bakoitzean igorleak bi motatako erabakiak
hartu behar ditu: azpi-sistema morfosintaktikoen aukeraketa eta
diskurtso-mota baten aukeraketa (historikoki kultura horretan
garatu direnen artean) 24 .
d) Aipatu bi aukeraketak egokitasuna eta eraginkortasunaren arabera
egiten dira. Igorleak berak lortu nahi duen helburua lortzeko
diskurtso mota egokiena aukeratzen du (eraginkortasuna) eta
ingurune komunikatiboari buruz igorleak egiten duen irudikapena
(egokitasuna); horiez gain, espazio eta denboran kokatu behar du
edukia (historiaren ordena eta diskurtsoaren denbora Benvenisten
esanetan, 1959); eta, gainera, diskurtsoan bertan definitu behar du
–eremu komunikatiboan esplizitatze gradua eta modua–
Bakthinen esanetan (1984) lehen diskurtsoak eta bigarrenak.
Kontzeptu hau gehiago sakontzen da puntu honetan bertan.
e) Kalkulu horien emaitza (ainguraketa eragiketa) diskurtsoaren
arketipo baten aukeraketan islatzen da (Bain, 1985). Arketipo
horiek hizkuntzen arabera funtzionatzen dute.
23 II. Kapituluan diskurtsoaren ikuspegiaren bilakaera egiten da.
24 Ikus II. Kapitulua: testua atzemateko hiru maila ezberdinak.
48