Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara

Descombes eta Jespersentzat (1992) anafora kontzeptualak honako
funtzio testual eta enuntziatiboak bete ditzake: tematizatu, paketatu eta
osagarrien ordena eman, paragrafoa zatikatu, predikatu, aipamenezko
diskurtsoaren transkriptore funtzioa bete eta enuntziazioan erlazioak ezarri.
Baina anafora-mota honi, erreferentziakidetasunari eta asoziazio
bidezko anaforari bezalaxe, delimitazio arazoak ikusten zaizkio testuan
identifikatzeko (Charolles 1990, Apothéloz & Chanet, 1997). Hona hemen
azken bi autoreok mugan ikusten dituzten bi kasu:
1. Aurrekariak ematen duen informazio izaera eta anaforikoak
ematen duenaren artean prozesuaren eraldaketa ematen denean,
hau da, prozesu espezifikoa prozesu generiko bihurtzen denean.
Hona hemen adibide bat:
(39) Je ne vide pas le lave-vaiselle.C´est la seule tâche que j´ai réussi, en
quinze ans, à inculquer à mes filles. (A. Plume: Promenade avec Emile L.,
61)(Apothèloz eta Chanet, 1997, 164. or.)
Kasu honetan "la seule tâche" adierazpidearen "tâche" (betebeharra)
nozioak emandako informazioari esker uler daiteke soilik; beraz,
prozesu baten bilakaera markatzen du, bilakaera hori "je" agentearen
bidez berreskuratzen da aipatu ez den prozesua eta zentzu honetan
generikoa da "vider le lave-vaiselle".
2. Laburtzeko duen gaitasuna da nominalizazioari ikusten zaion
beste ezaugarri bat; horri esker, aldaketa diskurtsiboak ere eman
daitezke, Péquegnat-en (1984) esanetan “effet discursif de
changement de niveau”. Alabaina, nominalizaziorako aipatu
ezaugarriak ez ditu bereak bakarrik, eta, hortik datozkio anaforari
mugak ezartzeko zailtasunak. Ildo honetan, anafora modura
ulertu behar ote da enuntziazioaren sekuentzia oso bat
berreskuratzen duen anafora? Esaterako, komentaketa hori,
demostrazio hori, eta antzekoak?.
Arazoak eta indefinizioak hor daude, baina kohesioa deskribatu nahi
bada, anafora honen mugak ezarri eta zehaztu egin beharko dira. Asmo
horrekin, anafora nominala aztertu duten zenbait autoreren proposamen
zehatzak ekarri ditugu (Schneuwly, 1988b; De Weck, 1991 eta Rosat,
1995). Autore hauek guk hartu dugun marko teoriko berbera hartu dute,
hau da, hizkuntz ekintzan oinarritutako hizkuntzaren teoria.
Aipatu autoreek antzeko kategorizazioa erabiltzen dute testuak
analizatzeko. Halere, kontuan izan behar da testu mota ezberdinak aztertu
182