Azalpenezko testu entziklopedikoaren azterketa eta ... - Euskara

Aztergai ditugun testuak gai iraunkorreko testuak direla kontuan
izanik, gehien errepikatzen den terminoa gaiaren izena da (gazta, kautxua,
beira, haizea, zementua, papera, etab.). Horiez gain, badira, gai
iraunkorreko kate anaforikoarekin gurutzatzen diren beste kate batzuk ere,
gehienetan, osagaiei edo prozedurari dagozkienak, eta, horien terminoak
ere maiz errepikatzen dira (Adib.: esnea eta matoia “Gazta” testuan;
enboloa, zilindroa eta metala “Extrusioa” testuan; orea “Papera” testuan;
kapulua “Zetarra” testuan, etab.).
Errepikapenen kokapenari erreparatuz gero, ikusi da zenbait kasutan
gaiaren tematizazioa tituluaren errepikapenaz egiten dela testuaren
hasieran 121 : PapiroPapiro orriak egiteko...(3.testua); Kutsadura
organikoaKutsadura arruntena da...(28.testua); DNAren
sekuentziazioaDNA zatiak klonatu,...(32.testua); GlaziarraIzotz masa
handia da glaziarra...(55.testua); PaperaPapera fabrikatzeko
teknika,...(42.testua); DistilazioaDistilazioa, nahasketa likido...(58. testua),
etab.
Elementu berria tematizatzeko ere maiz erabiltzen da errepikapen
mekanismoa. Hona hemen zenbait adibide:
(1) “Jatorri eta eratze-prozesuaren arabera hiru harri-mota bereizten dira: magma
harriak edo eruptiboak, sedimentarioak eta metamorfikoak. Magma-harriak
batez ere....” (Harriak, G.E, 10. testua)
(2) “...parte disolbaezinetik bereizi eta lupuluarekin egosten da. Lupuluak
substantzia mingots bat askatzen du...” (Garagardoa, GE, 44. testua)
(3) “Gero ore harrotua zatitu eta labean erretzen da. Labean ura galtzen eta
karbono hidratoak dextrina bilakatzen direnez, ...” (Ogia, LHE, 6. testua)
(4) “Ondoren, moldea prestatu behar da: metalen kasuan harea oso finez egingo da,
eta beiraren eta plastikoen kasuan altzairuz. Moldea lortzeko,...” (Fundizioa eta
moldeaketa kolada, PE, 23. testua)
(5) “Ugalketa organoei kono esaten zaie, eta batzuk emeak dira, (...) eta beste
batzuk arrak, (...). Arrak luxezkoak dira, 3 cm-koak gehienez. Emeak,
berriz,....” (Gimnospermoen ernalketa, LET, 30. testua)
(6) “jaisten da geldiro-geldiro benetako ibaia bihurtuz, eta glaziarraren mihia
eratzen du. Mihia bukatzen den lekuan aurreko morrena sortzen da....”
(Glaziarra, GE, 55. testua)
Batzuetan errepikatzen den terminoa tematizatzen den terminoaren
osagarri da (gehienetan “noren” kasuan dagoen determinatzailea). Hona
hemen zenbait adibide:
121 Gai nagusiaren tematizazioa zehaztasun handiagoz aztertu dugu atal honen IV. kapituluan.
256